Η οροσειρά του Τροόδους - Troodos Mountains - Τρόοδος - Cyprus

Το ορεινό σύμπλεγμα Τρόοδος, (γενική του Τροόδους), είναι η ψηλότερη οροσειρά της Κύπρου με κορυφές που φτάνουν σε υψόμετρο τα 1951 μέτρα. Τρόοδος ονομάζεται και η περιοχή κοντά στην κορυφή της Χιονίστρας. Εκεί συναντούνται οι τρεις δρόμοι που συνδέουν το βουνό με τη Λευκωσία, τη Λεμεσό και τον Πρόδρομο, απ' όπου και προέρχεται η ονομασία (τρεις οδοί - Τρόοδος).Κατά άλλη άποψη ίσως προήλθε από την πιθανή αρχική ονομασία“Το-ορο-Άδος”Άδωνης: αρχαία Κυπριακή διάλεκτο Αδος.


Ο ορεινός όγκος του Τροόδους καταλαμβάνει το κεντρικό και νοτιοδυτικό μέρος του νησιού με κορυφογραμμή που εκτείνεται σε κατεύθυνση από τα δυτικά-βορειοδυτικά προς τα ανατολικά-νοτιοανατολικά. Η έκτασή του καλύπτει τα 2/3 του νησιού, ενώ αποτελεί το κυρίαρχο μορφολογικό και γεωλογικό γνώρισμα της Κύπρου. Η οροσειρά του Τροόδους φιλοξενεί μεγάλες δασικές εκτάσεις και πλούσια χλωρίδα με σημαντικό αριθμό ενδημικών φυτών. Επίσης παίζει σημαντικό ρόλο στην υδατική οικονομία του νησιού, καθώς από αυτό πηγάζουν οι κυριότεροι ποταμοί, ενώ συμβάλλει ουσιαστικά στον εμπλουτισμό των υπόγειων υδροφορέων. Λόγω του φυσικού περιβάλλοντος, του κλίματος και της πολιτιστικής κληρονομιάς, το Τρόοδος αποτελεί σημαντικό πόλο έλξης περιηγητών και τόπο αναψυχής.

Η οροσειρά του Τροόδους παρουσιάζει ποικιλόμορφο ανάγλυφο. Το κεντρικό μέρος χαρακτηρίζεται από ομαλές πλαγιές και αποστρογγυλεμένες κορυφές, ενώ περιμετρικά ακολουθεί πιο τραχύ ανάγλυφο που χαρακτηρίζεται από απότομες πλαγιές και βαθιές κοιλάδες με πυκνό υδρογραφικό δίκτυο. Οι νοτιοδυτικές παρυφές χαρακτηρίζονται από υψώματα με σχετικά επίπεδες επιφάνειες, τα οποία χωρίζονται από βαθιές κοιλάδες . Τα όρια του Τροόδους είναι τα παράλια στα βορειοδυτικά, δυτικά και νότια και η προσχωσιγενής πεδιάδα της Μεσαορίας στα βόρεια και βορειοανατολικά. Οι σημαντικότερες κορυφές του Τροόδους είναι από τα δυτικά προς τα ανατολικά: ο Τρίπυλος (1362μ.), ο Κύκκος (1318μ.), η Χιονίστρα ή Όλυμπος (1951μ.), η Μαδαρή (1613μ.), η Παπούτσα (1554μ.) και τα Κιόνια (1423μ.).

Το όρος Τρόοδος δημιουργήθηκε στο βυθό της Τηθύος Θάλασσας κατά το ανώτερο Κρητιδικό (πριν 90 εκ. χρόνια) με ανύψωση του ωκεάνιου πυθμένα στα όρια καταβύθισης της αφρικανικής πλάκας κάτω από την ευρασιατική. Ακολούθησε η ανύψωση και σταδιακή ανάδυση του βουνού μέσα από τη θάλασσα, κυρίως κατά την περίοδο της Αλπικής Ορογένεσης κατά το Ολιγόκαινο και Μειόκαινο. Κυριότερος γεωλογικός σχηματισμός της οροσειράς είναι το οφιολιθικό σύμπλεγμα, ο οποίος αποτελεί κομμάτι του ωκεάνιου φλοιού. Η ανύψωση και η διαφορική διάβρωση έχουν οδηγήσει στην εμφάνιση πλήρους σειράς των πετρωμάτων του μανδύα σε τοπογραφική αναστροφή, με τα πλουτώνια πετρώματα να απαντώνται γύρω από την κορυφή της Χιονίστρας. Ακολουθούν φλεβικά, ηφαιστειακά και χημικά ιζήματα. Το οφιολιθικό σύμπλεγμα του Τροόδους θεωρείται το πιο πλήρες και καλά μελετημένο παγκόσμια . Εκτός από το οφιολιθικό σύμπλεγμα, στο νοτιοδυτικό μέρος του ορεινού όγκου παρατηρείται ένας ιδιαίτερος γεωλογικός σχηματισμός, η Γεωτεκτονική Ζώνη των Μαμωνιών. Αποτελείται από σειρά εκρηξιγενών, ιζηματογενών και σε πολύ μικρότερη αναλογία μεταμορφωμένων πετρωμάτων, ηλικίας από 210 μέχρι 95 εκατομμυρίων ετών. Τα πετρώματα αυτά εκτιμάται ότι είναι εξ ολοκλήρου αλλόχθονα σε σχέση με τον οφιόλιθο του Τροόδους. Με την επώθησή τους στο οφιολιθικό σύμπλεγμα του Τροόδους δημιούργησαν ένα συνονθύλευμα κατακερματισμένων και διαταραγμένων πετρωμάτων (mélange) .

Το οφιολιθικό σύμπλεγμα του Τροόδους κρύβει τεράστιο ορυκτό πλούτο. Πλούσια κοιτάσματα αμιάντου, χρωμίτη, χαλκούχων σιδηροπυριτών, όπως επίσης χρυσού και αργύρου είναι διάσπαρτα στην οροσειρά. Η εκμετάλλευση του χαλκού έπαιξε ιστορικά καθοριστικό ρόλο στην οικονομία και τον πολιτισμό της Κύπρου. Η Κύπρος κατέστη ένα από τα πρώτα κέντρα εντατικής εκμετάλλευσης του χαλκού στην αρχαιότητα, ενώ η λατινική ονομασία του χαλκού (cuprum) προέρχεται από την ονομασία του νησιού (αρχικά aes cuprium - κυπριακός χαλκός και αργότερα cuprum)

Το Τρόοδος, όπως και ολόκληρη η Κύπρος, χαρακτηρίζονται από κλίμα μεσογειακό με ξηρά και θερμά καλοκαίρια και ψυχρούς και υγρούς χειμώνες. Σημαντική είναι η επίδραση του υψομέτρου, η οποία προκαλεί πτώση της θερμοκρασίας και αύξηση των κατακρημνισμάτων. Στον Πρόδρομο (υψόμετρο 1420 μ.) οι μέσες ημερήσιες θερμοκρασίες κυμαίνονται γύρω στους 22 °C τον Ιούλιο και γύρω στους -8 °C τον Ιανουάριο. Τα κατακρημνίσματα στις ψηλότερες περιοχές ξεπερνούν τα 1000 χιλιοστά. Σε υψόμετρα άνω των 650 μ. σημειώνονται χιονοπτώσεις για περιπου 2-3,5 ευδομαδες κάθε χειμώνα, και σε υψόμετρα άνω των 900 2-2,5 μηνες ενώ στην κορυφή της Χιονίστρας (1951 μ.) το έδαφος καλύπτεται από χιόνι για 5-6 μήνες το χρόνο. Η ακραία ελάχιστη θερμοκρασία που σημειώθηκε στον Πρόδρομο μεταξύ των ετών 1991 και 2005 ήταν -17,2 °C και 25 η ακραία μέγιστη για το ίδιο χρονικό διάστημα ήταν 2,4 °C

Λόγω της ποικιλίας στο γεωλογικό υπόθεμα και στις οικολογικές συνθήκες, στο Τρόοδος απαντάται πλούσια χλωρίδα η οποία περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό ενδημικών φυτών. Κυρίαρχο χαρακτηριστικό της βλάστησης είναι οι εκτεταμένες συστάδες της τραχείας πεύκης (Pinus brutia). Σε υψόμετρα πάνω από 600 μ. και κυρίως σε βραχώδεις πλαγιές σχηματίζονται επίσης πυκνοί θαμνώνες (maquis) της ενδημικής λατζιάς (Quercus alnifolia).

Κυρίαρχο στοιχείο της πανίδας του Τροόδους είναι το κυπριακό αγρινό (Ovis gmelini ophion), του οποίου περιοχή εξάπλωσης είναι το Δάσος Πάφου. Αποτελεί ενδημικό είδος της Κύπρου και είχε κινδυνεύσει από εξαφάνιση τη δεκαετία του 1930. Έκτοτε έχουν ληφθεί αυστηρά μέτρα για την προστασία του και σήμερα ο πληθυσμός του αριθμεί περίπου 3000 άτομα . Άλλα είδη θηλαστικών που ζουν στην οροσειρά του Τροόδους είναι η αλεπού (Vulpes vulpes), ο λαγός (Lepus europaeus), ο σκαντζόχοιρος (Erinaceus europaeus), καθώς και αριθμός μικρών τρωκτικών και νυχτερίδων. Από τα ερπετά αξίζει να αναφερθεί η φίνα ή οχιά (Macrovipera lebentina) η οποία φωλιάζει συχνά κάτω από τη σκιά των λατζιών. Επίσης το Τρόοδος φιλοξενεί πλούσια πτηνοπανίδα, από την οποία ξεχωρίζουν ο κλόκκαρος (Corvus corax) και το περδικοσιάχινο (Hieraetus fasciatus), ο σταυρομύτης (Loxia curvirostra), ο δεντροβάτης (Certhia brachydactyla dorotheae), το αηδόνι (Luscinia megarhynchos), και η ενδημική σκαλιφούρτα (Oenathe cypriaca). Σε οριακά επίπεδα έχει φτάσει ο πληθυσμός του γύπα του πυρόχρου (Gyps fulvus), για τον οποίο έχει εκπονηθεί και υλοποιείται σχέδιο προστασίας που περιλαμβάνει επιτήρηση, παρακολούθηση μέσω ραδιοπομπών και τάισμα των πουλιών σε ειδικούς χώρους, ώστε να αποφεύγεται το ενδεχόμενο δηλητηρίασής τους

Στο Τρόοδος υπάρχουν σήμερα τα ακόλουθα κρατικά δάση: Δάσος Τροόδους (110 τετραγωνικά χιλιόμετρα), Δάσος Πάφου (700 τ.χλμ), Δάσος Αδελφοί, Δάσος Μαχαιρά (60,6 τ.χλμ) και Δάσος Λεμεσού. Τα κρατικά δάση βρίσκονται στη δικαιοδοσία του Τμήματος Δασών της Δημοκρατίας. Εντός των ορίων του κρατικού δάσους απαγορεύεται δια νόμου οικιστική ή οποιεσδήποτε άλλες αναπτύξεις, καθώς αυτό προορίζεται αποκλειστικά για εκπλήρωση δασοπονικών σκοπών . Για περαιτέρω προστασία της βιοποικιλότητας έχουν οριστεί τέσσερις Περιοχές Προστασίας της Χλωρίδας και της Πανίδας: Η κορυφή του Τριπύλου (823 εκτάρια) για προστασία των συστάδων του κυπριακού κέδρου και του αγρινού, καθώς και η Μαδαρή (1187,8 εκτάρια), οι Μαύροι Κρεμμοί στο Δάσος Πάφου (2557,6 εκτάρια) και έκταση 220 εκταρίων του Δάσους Τροόδους για προστασία σπάνιων ή απειλούμενων φυτών και των βιοτόπων τους. Επίσης το μεγαλύτερο μέρος του Δάσους Τροόδους (περίπου 90 τ.χλμ.) έχει κηρυχθεί σε εθνικό πάρκο, με κύρια λειτουργία την αναψυχή του κοινού
From https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%81%CF%8C%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%82

Troodos (sometimes spelled Troödos; Greek: Τρόοδος [ˈtɾooðos]; Turkish: Trodos Dağları) is the largest mountain range in Cyprus, located in roughly the center of the island. Troodos' highest peak is Mount Olympus at 1,952 meters, which hosts four ski slopes. The Troodos mountain range stretches across most of the western side of Cyprus. There are many famous mountain resorts, Byzantine monasteries and churches on mountain peaks, and nestling in its valleys and picturesque mountains are villages clinging to terraced hill slopes. The area has been known since antiquity for its mines, which for centuries supplied copper to the entire Mediterranean. In the Byzantine period it became a great centre of Byzantine art, as churches and monasteries were built in the mountains, away from the threatened coastline.

The Troodos mountains are known worldwide for their geology and the presence of an undisturbed ophiolite sequence, the Troodos Ophiolite. These mountains slowly rose from the sea due to the collision of the African and European tectonic plates, a process that eventually formed the island of Cyprus. The slowing and near-cessation of this process left the rock formations near intact, while subsequent erosion uncovered the magma chamber underneath the mountain, allowing a viewing of intact rocks and petrified pillow lava formed millions of years ago, an excellent example of ophiolite stratigraphy. The observations of the Troodos ophiolite by Ian Graham Gass and co-workers was one of the key points that led to the theory of sea floor spreading.
From https://en.wikipedia.org/wiki/Troodos_Mountains

Photos  by George Konstantinou