See also
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, 20/5/2018Κείμενο, φωτογραφίες και βίντεο του Γιώργου Κωνσταντίνου
Ένα σημαντικό κομμάτι της σπουδαίας βιοποικιλότητας του τόπου μας αποτελούν τα θηλαστικά ζώα. Στην Κύπρο συναντάμε 31 διαφορετικά είδη θηλαστικών εκ των οποίων τα 19 ανήκουν στις νυχτερίδες. Οι νυχτερίδες ανήκουν στα χειρόπτερα (Chiroptera) και χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, στα μικροχειρόπτερα (Microchiroptera) και στα μεγαχειρόπτερα (Megachiroptera). Για τον περισσότερο κόσμο τα ζώα αυτά είναι άγνωστα, καθώς κυκλοφορούν μόνο τη νύχτα και την ημέρα κρύβονται πάλι στα σκοτάδια και πολύ σπάνια κάποιος έχει την ευκαιρία να τα δει από κοντά. Οι νυχτερίδες είναι τα μοναδικά θηλαστικά στον κόσμο που μπορούν να πετούν και μάλιστα μπορούν να κάνουν μανούβρες στον αέρα πολύ πιο καλά από τα πουλιά. Διαθέτουν δερμάτινες μεμβράνες αντί φτερά που τις βοηθούν να πετούν εντελώς αθόρυβα. Είναι νυχτόβια ζώα και δραστηριοποιούνται μόλις νυχτώσει για αναζήτηση της τροφής τους. Τα 18 είδη από τα 19 που έχουμε ανήκουν στα μικροχειρόπτερα και τρέφονται αποκλειστικά με έντομα και το ένα μόνο ανήκει στα μεγαχειρόπτερα και είναι ο γνωστός μας νυχτοπάππαρος. Ο νυχτοπάππαρος ή νυχτοκόρακας με το επιστημονικό όνομα Egyptian fruit bat (Rousettus aegyptiacus) είναι είδος φρουτονυχτερίδας και ανήκει στην κατηγορία των μεγαχειρόπτερων και τρέφεται αποκλειστικά με νέκταρ και υπερώριμα φρούτα. Είναι το μεγαλύτερο είδος νυχτερίδας που έχουμε στον τόπο μας με άνοιγμα πτερυγίων μέχρι 60 εκατοστά. Η Κύπρος είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που φιλοξενεί αυτό το είδος νυχτερίδας. Τη συναντάμε επίσης σε μερικές αφρικανικές χώρες, σε χώρες της Mέσης Aνατολής, Πακιστάν και Ινδία. Στον τόπο μας δυστυχώς το ζώο αυτό απειλείται με αφανισμό.
Δεν είναι επιθετικό ζώο
Η κυπριακή αλεπού ανήκει στο είδος κόκκινη αλεπού (Vulpes vulpes) και είναι ένα από τα 47 υποείδη που συναντάμε στον πλανήτη μας και αποτελεί το μεγαλύτερο αρπακτικό ζώο που έχουμε στον τόπο μας και φημίζεται για την πονηριά και την εξυπνάδα της, εξ ου και η φράση «είναι πονηρός σαν αλεπού». Σε περιπτώσεις εξημέρωσης από μικρή ηλικία δεν διαφέρει καθόλου η συμπεριφορά της από έναν φιλικό σκύλο. Δεν είναι επιθετικό ζώο και ποτέ δεν επιτίθεται στον άνθρωπο. Αν και συγκαταλέγονται στα σαρκοφάγα ζώα στην ουσία είναι παμφάγα, καθώς τρέφονται και με διάφορα φυτικά είδη και φρούτα.
Η παρουσία της αλεπούς στο νησί μας ξεπερνά τις έξι με οκτώ χιλιάδες χρόνια και υπήρξε ένα από τα κυνηγετικά θηράματα των πρώτων νεολιθικών ανθρώπων που εποίκισαν την Κύπρο. Πολύ πιθανόν την αλεπού να την έφεραν στο νησί από τις γειτονικές μας χώρες οι νεολιθικοί άνθρωποι πριν έξι χιλιάδες χρόνια για εκτροφή, να τους ξέφυγε επανερχόμενη ξανά στην άγρια της κατάσταση, όπως έχει συμβεί και με το κυπριακό αγρινό.
Το κυπριακό αγρινό είναι το μεγαλύτερο από τα χερσαία θηλαστικά του τόπου μας. Το κυπριακό αγρινό με το επιστημονικό όνομα Ovis gmelini ophion (Cyprian Wild Sheep, Cyprus Mouflon) είναι δε και ενδημικό είδος της Κύπρου, δηλαδή το συναντάμε στην Κύπρο και πουθενά αλλού στον κόσμο. Με τη γεωγραφική απομόνωση του είδους και με την πάροδο χιλιάδων ετών έχουμε ως αποτέλεσμα τη μορφολογική διαφοροποίησή του και την εξέλιξή του σε διαφορετικά είδη και υποείδη, όπως πολλά είδη του τόπου μας.
Το Αγρινό έχει μια προϊστορία περίπου έξι με οκτώ χιλιάδες χρόνια, καθώς το έφεραν στο νησί οι νεολιθικοί άνθρωποι. Όπως είναι γνωστό οι πρώτοι άνθρωποι έφτασαν στο νησί πριν από περίπου 12 χιλιάδες χρόνια. Ο πληθυσμός των Αγρινών εκτιμάται άνω των 3.000.
Μεσογειακή φώκια
Η μεσογειακή φώκια μοναχός (Monachus monachus) είναι το υπ' αριθμόν 1 απειλούμενο θαλάσσιο θηλαστικό της Ευρώπης και του πλανήτη και πιστεύεται ότι αποτελεί το σπανιότερο είδος φώκιας στον κόσμο. Είναι αρκετά σπάνιο να δεις μια φώκια στις κυπριακές θάλασσες, αν και τα τελευταία δύο χρόνια ευτυχώς αναφορές από ανθρώπους που είδαν φώκια γίνονται όλο και πιο συχνά, κυρίως στη Λεμεσό και στην Καρπασία. Επίσης υπάρχουν αξιόπιστες πληροφορίες ότι αναπαράγονται στην Κύπρο σε απομονωμένες σπηλιές. Η μεσογειακή φώκια μοναχός ανήκει στην οικογένεια των φωκιδών (Phocidae) και από μελέτες που έγιναν το 2016, εκτιμάται ότι λιγότερα από 700 άτομα επιβιώνουν σε τρεις ή τέσσερις μεμονωμένους υποπληθυσμούς στην περιοχή της Μεσογείου (ιδιαίτερα στο Αιγαίο), στο αρχιπέλαγος της Μαδέρας αλλά και την περιοχή Cabo Blanco στον βορειοανατολικό Ατλαντικό Ωκεανό.
Ο λαγός με το επιστημονικό όνομα European Hare (Lepus europaeus) είναι ένα από τα πιο κατατρεγμένα θηλαστικά της Κύπρου, καθώς συγκαταλέγεται δυστυχώς στα κύρια θηρεύσιμα είδη της Κύπρου και κυνηγιέται ανελέητα και με μανία από σαράντα χιλιάδες κυνηγούς. Τον συναντάμε σε όλες τις περιοχές του τόπου μας, είναι φυτοφάγο ζώο και αποτελεί ενδημικό υποείδος της Κύπρου.
Το πιο μισητό θηλαστικό της Κύπρου
Ο σκαντζόχοιρος με το επιστημονικό όνομα long-eared hedgehog - Hemiechinus auritus dorotheae αποτελεί και αυτός ενδημικό υποείδος της Κύπρου. Τον συναντάμε κυρίως σε πεδινές περιοχές. Είναι σαρκοφάγο ζώο και τρέφεται κυρίως με σαύρες, σαλιγκάρια και έντομα.
Η μυγαλή με το επιστημονικό όνομα Lesser White-toothed Shrew - Crocidura suaveolens cypria είναι ένα μικρό σαρκοφάγο τρωκτικό που τρέφεται με έντομα, σκουλήκια και σαλιγκάρια.
Η νανομυγαλή με το επιστημονικό όνομα Etruscan shrew (Suncus etruscus) είναι ένα σπάνιο μικρό σαρκοφάγο τρωκτικό που τρέφεται με έντομα και αποτελεί το μικρότερο θηλαστικό του πλανήτη.
Ο ακανθοποντικός Cyprus Spiny Mouse - Acomys nesiotes είναι ένα σπάνιο τρωκτικό που μοιάζει πολύ με ποντίκα και τρέφεται με σπόρους, έντομα και σαλιγκάρια. Ονομάζεται ακανθοποντικός διότι οι τρίχες στη ράχη του είναι σκληρές και μοιάζουν με αγκάθια.
Ο κυπριακός ποντικός Cypriot mouse - Mus cypriacus είναι ενδημικό είδος της Κύπρου και ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 2004. Πρόκειται για το πρώτο νέο θηλαστικό που ανακαλύφθηκε στην Ευρώπη μετά από 100 χρόνια. Μοιάζει πολύ με τον οικιακό ποντικό και τον συναντάμε σε πεδινές αλλά και σε ορεινές περιοχές.
Ο οικιακός ποντικός House mouse (Mus musculus domesticus), το γνωστό επιβλαβή τρωκτικό που το συναντάμε παντού κυρίως μέσα σε σπίτια, αποθήκες και φάρμες προκαλώντας πολλές ζημιές και καταπολεμάται συστηματικά από τον άνθρωπο.
Η ποντίκα Black rat - Rattus rattus και Rattus norvegicus είναι τα πιο μισητά θηλαστικά της Κύπρου καθώς προκαλούν ανυπολόγιστες ζημιές στον άνθρωπο και αυτό καταπολεμάται συστηματικά. Στο σημαντικό έλεγχο των πληθυσμών των βλαβερών τρωκτικών σημαντικό ρολό διαδραματίζουν τα φίδια, η αλεπού και τα αρπαχτικά πουλιά.
Εκτός από τα 31 θηλαστικά που έχω αναφέρει στις θάλασσες της Κύπρου συναντάμε περιστασιακά διάφορα είδη θαλάσσια θηλαστικά όπως δελφίνια και φάλαινες.
Μερικά από τα θηλαστικά της Κύπρου όπως ο σκαντζόχοιρος και η αλεπού δέχονται μεγάλη πίεση στους δρόμους καθώς δεκάδες είναι τα ζώα που σκοτώνονται καθημερινά σε ατυχήματα με αυτοκίνητα, αλλά και από ασυνείδητους οδηγούς που τα χτυπούν δυστυχώς για την πλάκα τους.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Ο Γιώργος Κωνσταντίνου γεννήθηκε το 1960 στη Λευκωσία και είναι φυσιοδίφης ερευνητής της κυπριακής βιοποικιλότητας. Φωτογράφος και κινηματογραφιστής αγρίας ζωής και πρόεδρος του συνδέσμου προστασίας φυσικής κληρονομίας και βιοποικιλότητας της Κύπρου. Με ακούραστη δράση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσον αφορά το περιβάλλον και την βιοποικιλότητα του τόπου μας.
No comments:
Post a Comment