Translate

Showing posts with label NGO activities. Show all posts
Showing posts with label NGO activities. Show all posts

Wednesday 20 September 2023

Cyprus naturalist at home with other animals - Cyprus Mail with George Konstantinou 17/9/2023

 

Cyprus naturalist at home with other animals

profile main
A grand project is being planned from a small home in Geri, where an obsessive, single-minded man is trying to know everything. At least about the island, finds THEO PANAYIDES 
The small house in Geri where George Konstantinou lives with his wife Fani looks much like any other small house, albeit veiled behind a burst of bougainvillea. You’d never know what treasures lie within, nor indeed how unique its occupants are. The garden is overgrown, goldfish gleam in a murky-looking pond. Inside, the living room is bedecked with a massive collection of sea shells, including from as far afield as the Philippines. I sit in an armchair, not really noticing the two plastic jars on the floor beside me till George points them out: one of the jars holds a snake (actually a 20-cm ‘cat snake’), the other a scorpion. Fani makes us coffee, then beckons: “There’s an elephant in the corridor, if you’d like to take a look”.
The small house in Geri where George Konstantinou lives with his wife Fani looks much like any other small house, albeit veiled behind a burst of bougainvillea. You’d never know what treasures lie within, nor indeed how unique its occupants are. The garden is overgrown, goldfish gleam in a murky-looking pond. Inside, the living room is bedecked with a massive collection of sea shells, including from as far afield as the Philippines. I sit in an armchair, not really noticing the two plastic jars on the floor beside me till George points them out: one of the jars holds a snake (actually a 20-cm ‘cat snake’), the other a scorpion. Fani makes us coffee, then beckons: “There’s an elephant in the corridor, if you’d like to take a look”.

profile3The elephant – unlike the snake and scorpion – isn’t real, of course; it’s around two dozen elephant fossils, arranged on the wall in the approximate shape of the beasts they once belonged to. George’s collection of fossils is even more extensive than his collection of sea shells, indeed he says it numbers in the millions – which sounds unlikely but it’s possible, given that he’s spent decades going out into Nature on a daily basis. “There are very few things in Cyprus which my eyes haven’t seen,” he tells me. A mutual friend has already mentioned how she’ll send George a photo if she sees some unusual insect in her house or garden – and he’ll invariably reply in a couple of minutes, with its Latin name and general habits.

That’s impressive, but it’s not the whole story. Knowing every species of animal, insect, bird, plant – even fish; he used to be a freediver – on the island is a huge accomplishment, then again experts exist in all walks of life. What’s amazing about George Konstantinou isn’t just his knowledge but his temperament, his personality, his obsessive nature – even to the point of being self-destructive – and the expansive scope of his ambition. The small house in Geri houses not just fossils (so many fossils “you could set up a museum of natural history of Cyprus”) and reptiles in jars, it’s also where he spends many hours on his magnum opus, an all-encompassing online encyclopaedia of our heritage and biodiversity.

He’s a doleful-looking man, naturally gruff but not unfriendly. His bushy beard is grey, flecked with yellow around the lips; his fingers are stained with tobacco. “You won’t find me even two minutes without a cigarette,” he admits, chain-smoking roll-ups while talking to me and watching National Geographic on TV. “A friend of mine shot that!” he exclaims suddenly, pointing to a clip of a blunt-nosed viper (our only dangerous snake that’s native to Cyprus) biting a heron and refusing to let go; all the big channels apparently trawl YouTube looking for clips, then email creators for permission. (One of his own nature videos, a 15-second clip, was on BBC Earth a few days ago.) It’s mid-afternoon, on a grey cloudy Thursday; any day is fine, said George over the phone, but it has to be after 12 o’clock – I’d assumed because he works in the mornings, but in fact it’s because he sleeps. “What time did I go to bed today?” he asks his wife.

“In the morning,” shrugs Fani.

profile2“8am!” he reports triumphantly. “I was working on the website. And not just last night. I’m giving you today as an example, but it’s the same every day.” He’ll work 15 hours (“20 hours, if you can believe it”) on his various projects, a bit less in winter but only because he makes up the difference by going out on field trips. It’s a life that would test the stamina even of a man in good health – but in fact George’s health isn’t good. He’s now 63; at 30 he came down with diabetes, out of nowhere and without any family history to serve as a warning – a disease which, left unchecked, gradually wears down the organs. He had his first heart attack in his early 50s. “I had another one last September which destroyed 70 per cent of my heart. I had to put in a pacemaker.”

Smoking cigarettes and pulling all-nighters doesn’t sound like the best idea for a man with a dodgy heart. Shouldn’t he be taking better care of himself? “Yeah, but I can’t,” he replies. “I want to finish what I’m doing.”

Well, isn’t he afraid of death?

“No, not at all,” he says instantly, having presumably become quite familiar with the circle of life through his forays in the natural world. (“This scene you’re seeing now, I’ve seen hundreds of times,” he says at one point, as National Geographic plays a clip of an eagle swooping down on its prey.) “I’m ready to go. I’ve seen what I’ve seen [in my life], I’m very happy. Besides, I always said to myself, ‘If I make it to 60, I’ll be happy’. I’m 63 now, so this is just gravy.”

His family (he and Fani have three kids, two sons and a daughter) may wish he were less fatalistic; then again, George also strikes me as the kind of person who won’t be moved, once he makes up his mind about something. He was always unusual, stubbornly himself – and he always had the obsession with Nature, “from the time I was born… My first solo outing was when I was two, my mum came and found me in a wet flowerbed, holding an earthworm and studying it”. He calls it a “gene”, meaning he was born with it – but in fact that’s a misnomer because nobody else in the family (originally from Taktakalas in Nicosia, which they fled after the troubles in 1963) shared his interest in flora and fauna.

“They thought I was nuts,” he recalls of his parents. “I’d go to school and my pockets would be full of snakes, frogs, lizards. I’d put them in my satchel, sometimes they’d escape in the classroom…” The parents never understood – even though his dad came from a village (Gerakies) and had grown up surrounded by Nature. “I might be holding something – something harmless, I mean – and they’d get scared and start yelling. Which is usually what happens with people”. This is a constant refrain in our conversation, ignorant normies who refuse to “understand the value of biodiversity, or to learn about dangerous species and when they’re dangerous” and lash out at every perceived threat, however ludicrous. “Someone sees a cockroach and starts screaming. What’s a cockroach going to do to you? This is a phobia, handed down by the parents.”

profile george's grandson
George’s grandson

Snakes are a good example, he goes on, and I sneak a glance at the plastic jar inches away from my feet. (The snake and scorpion were collected from private homes; the cops have his phone number, and will call George when someone reports an animal sighting so he can pick up the intruder and set it free during his next field trip.) Snakes are a good example of popular prejudice, he repeats: “It’s so easy! We’ve got eight or nine species, just do some research to know which ones are dangerous, look at some photos so you can recognise them. It’s easy – but they panic, and just kill whatever they see.” The irony is that only one species, the aforementioned blunt-nosed viper, actually has a poisonous bite (two others are also poisonous, but the fangs are at the back of the throat and the venom is only applied as they swallow their prey) – yet even George’s own grandpa, who again grew up in a village, had an irrational fear of serpents: “He’d see me handling a snake and say, ‘You’re going to get yourself killed one day, doing things like that’…” George shakes his head: “Ignorance!”.


Cypriots’ alienation from natural rhythms is a constant source of frustration. Snakes eat rats, so a snake goes into a garden to eat a rat – but the homeowner panics and kills the snake, meaning he then has to put down rat poison which also kills lots of other animals. Or take vultures, which are almost extinct in Cyprus (“We only have about 15 vultures now”); farmers put poison on animal carcasses to kill foxes, vultures swoop down on the carcass and are decimated en masse. “Idiocy!” fumes George. “Ignorance and lack of education. Here, for instance,” he goes on, gesturing vaguely to indicate Geri, “they found a chameleon on the road – the most harmless animal we have in Cyprus – and everyone gathered with rakes and shovels to kill it. I mean, come on.”

These are all good stories – but, again, they don’t quite capture the force of his character, or the scale of his single-mindedness. It’s not just that he knows a lot about biodiversity, it’s also that he gave up his life (and continues to do so, even at the cost of his health) in pursuit of these things. He has no use for money, he assures me, and dislikes city life at the best of times, so for many years – spurred on perhaps by the diabetes, and a sense of time running out – he’d spend almost every day exploring, taking photos, collecting fossils. He had to do it, impelled by some urge to know everything. “For instance, I wanted to see all the butterflies of Cyprus. We have 53 kinds of butterfly, I wouldn’t rest till I’d found them all… Then, for instance, orchids. We have 41 kinds of orchids, I wanted to find them all”.

Fani, whom he’d known for years (they were neighbours as kids, then got married in 1985), shared his passion – the couple also owned a pet shop, to pay the bills – though it didn’t trickle down to their children. “It was tough. I can even say they ended up hating it,” admits George. They didn’t have the ‘gene’ – but “because they were kids we had to take them with us, spending all day in the fields. They want nothing to do with it now!”. Instead, the ‘gene’ seems to have skipped a generation: George’s Facebook is full of photos of his 10-year-old grandson (also named George) who – without prompting – has been doing stuff like picking up rocks to find bugs underneath them since he was a toddler. “He’s 10 years old, but he knows everything!” Grandpa proudly shows me a photo of the younger George holding an amusium cristatum, a two-million-year-old clam fossil which the two of them recently unearthed on a trip to Dali.

Love, I suspect, keeps George going, the joy of seeing his mysterious passion confirmed by a new generation – but rage also keeps him going. “You should know one thing,” he tells me darkly: “Right now, in Cyprus, the idiots are in charge”. The idiots are everywhere, from idiots (a.k.a. hunters) who kill animals indiscriminately, for target practice, to well-paid idiots in government who show no interest in helping with his great encyclopaedia. “Idiots tend to stick together,” says George, having studied the subject extensively, “and get rid of all the smart and productive people. That’s what’s happening in Cyprus.” We also talk about the occupied areas – and again, he says gruffly, “I’m not at all political. I’m just against all the idiots”. He has no time for those who refuse to cross, indeed “we have an obligation to go, to get to know our land – and to show by our presence that we’re still here, we haven’t given it up”. He himself knows every road in the north, every nook and cranny; the website includes a definitive “list of towns and villages in occupied Cyprus”.

Ah yes, the website: his great project, though not the only project. George also has an Instagram (cyprus.wildlife.1960), a YouTube channel (the biggest one on Cyprus biodiversity, with over 1,700 videos) and separate blogs devoted to Cyprus mammals and reptiles – but he’s spent the past eight years working on the website, biodiversitycyprus.blogspot.com, especially the modest-looking ‘All About Cyprus’ link which takes you to a cornucopia of… well, everything. Birds and fungi and insects of Cyprus, isopods of Cyprus (one of which he discovered himself, its official Latin name being armadillo Konstantinoui) – but also old mills of Cyprus, caves of Cyprus, picnic sites and monuments and churches and castles and Venetian bridges of Cyprus. “You have to spend many hours,” he explains mildly, “to comprehend what I’ve done.”

It’s a funny thing about evolution, says George Konstantinou: “Everything comes from mistakes”. It’s the freaks of nature that drive a species forward – the giraffe with the long neck who gains an evolutionary advantage when other giraffes can’t reach the high branches in times of drought. George himself was always a bit of a freak, or at least an unusual specimen – yet he’s driving the species forward (the species in question being Cyprius ignoramus), his righteous rage having led to a mania for educating others on Nature and biodiversity.

“I truly believe I’ve changed people in Cyprus, for the better,” he declares, pointing to the Facebook groups he’s formed and the misinformation he’s tried to dispel. “People are beginning to learn. And once this pig-headed old generation dies out – who don’t know anything, and just kill everything – things are going to change!” A grand project, tucked away in a small house in Geri.


Saturday 2 September 2023

Τα δυο δηλητηριώδη αλλά μη επικίνδυνα φίδια της Κύπρου - Εφημερίδα πολίτης 17/11/2019

See also

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, 17/11/2019

Κείμενο, φωτογραφίες, του Γιώργου Κωνσταντίνου

Στην Κύπρο συναντάμε 23 διαφορετικά είδη ερπετών, 11 είδη σαυρών, δύο είδη θαλάσσιων χελωνών, μία  χελώνα γλυκού νερού και 9 είδη φιδιών.

Από τα 9 είδη φιδιών της Κύπρου τα τρία είναι δηλητηριώδη αλλά μόνο το ένα είναι επικίνδυνο για τον άνθρωπο, η φίνα. Τα δύο δηλητηριώδη που δεν είναι επικίνδυνα είναι, η Σαΐτα και ο Ξυλόδροπης τα οποία είναι οπισθόγλυφα, δηλαδή έχουν τα δόντια τους στο πίσω μέρος του στόματός στην πάνω σιαγόνα  και με ακίνδυνο δηλητήριο για τον άνθρωπο. Ο λόγος που έχουν τα δόντια στο πίσω μέρος του στόματός  είναι για να βάζουν το δηλητήριο τους στο θύμα τους την ώρα που το καταπίνουν. Η θέση των δοντιών είναι αρκετά πίσω στο στόμα τους οπόταν σε περίπτωση δαγκώματος δεν μπορούν να διοχετεύσουν το δηλητήριο. Σε πολύ σπάνια περίπτωση διοχέτευσης δηλητηρίου στον άνθρωπο το δηλητήριο είναι αδύνατο και ακίνδυνο και το μόνο που μπορεί να προκαλέσει είναι ελαφρό πρήξιμο στο σημείο του δαγκώματος, λίγο πόνο και μπορεί ελαφρό πυρετό. Πιθανόν προβλήματα να δημιουργηθούν σε αλλεργικά άτομα, αλλά όπως ανάφερα είναι σχεδόν αδύνατο με το δάγκωμα ενός οπισθόγλυφου φιδιού να διοχετευθεί δηλητήριο. Για να μπορέσει να σου διοχετεύσει δηλητήριο το φίδι πρέπει να χώσει κάποιος το δάχτυλο του βαθιά στο στόμα του φιδιού. Στην Κύπρο ποτέ δεν είχαμε σοβαρές επιπτώσεις από το δάγκωμα τέτοιων φιδιών. H Σαΐτα και ο Ξυλόδροπης ποτέ δεν επιτίθενται στον άνθρωπο και η μόνη περίπτωση να σε δαγκώσουν είναι να τα πατήσεις ή να τα πιάσεις κατά λάθος. Είναι φίδια σφικτήρες, δηλαδή σκοτώνουν τα θηράματα τους δια στραγγαλισμού, δαγκώνουν τα θηράματα τους και με αστραπιαίες κινήσεις τυλίγονται γύρο τους σφίγγοντας τα μέχρι να παραλύσουν, μετά αρχίζουν να τα καταπίνουν πάντα αρχίζοντας από το κεφάλι βάζοντας και μια δόση δηλητηρίου που ίσως να προετοιμάζει το γεύμα για την χώνεψη.    

European cat snake (Telescopus fallax) (Fleischmann, 1831) Ξυλόδροπης,Αγιόφιδο

Και τα δυο είδη προστατεύονται από την Ευρωπαϊκή Οδηγία 92/43/ΕΚ καθώς και από τον Κυπριακό Νόμο 153(Ι)2003.

Η Σαΐτα ή Σαπίτης με το κοινό αγγλικό όνομα Montpellier snake και το επιστημονικό όνομα Malpolon insignitus (Geoffroy in Savigny, 1827) της οικογένειας Lamprophiidae έχει ευρεία εξάπλωση από τα παράλια μέχρι και τις ψηλότερες κορυφές του Τροόδους. Πρόκειται για κοινό είδος του τόπου μας που συνήθως αποφεύγει τις κατοικημένες περιοχές. Αυτό αποδεικνύετε από τις εκατοντάδες κλήσης της πυροσβεστικής για απομακρύνσεις φιδιών που εισβάλουν σε σπίτια. Τουλάχιστον στην επαρχεία Λευκωσίας μόνο σε μια περίπτωση το φίδι ήταν Σαΐτα. Είναι ημερόβιο φίδι που τρέφεται με σαύρες (με αγαπημένο του έδεσμα τον Κουρκουτά), πουλιά, αμφίβια, τρωκτικά και άλλα μικρά θηλαστικά ακόμα και με άλλα φίδια. 

Malpolon insignitus (Geoffroy in Savigny, 1827) Σαΐττα - Σαπίτης.

Malpolon insignitus (Geoffroy in Savigny, 1827) Σαΐττα - Σαπίτης.

Γίνετε αρκετά μεγάλο και μπορεί να ξεπεράσει και τα δύο μέτρα σε μήκος, αλλά πολύ σπάνια θα δούμε ένα τέτοιο μεγάλο φίδι λόγο του ανελέητου σκοτωμού τους από τους ανθρώπους. Όταν είναι σε νεαρή ηλικία το χρώμα του είναι καφέ με μικρά άσπρα στίγματα και άσπρα σχέδια στο κεφάλι, ενώ τα ενήλικα έχουν γκριζωπό ομοιόμορφο προς ελαιοπράσινο χρώμα με ασπροκίτρινο το κάτω μέρος του σώματος τους. Πρόκειται για πολύ γρήγορο φίδι εξ ου και το όνομα Σαΐτα. Διαθέτη αναρριχητικές, κυνηγητικές  και κολυμβητικές ικανότητες. Χαρακτηριστική είναι η στάση που παίρνει όταν νιώσει κάποιο θόρυβο ή όταν θέλει να δει καλύτερά, ανασηκώνει το κεφάλι της ψηλά σαν κόπρα μέχρι και το ένα τρίτο του σώματος της. Όταν νοιώσει ότι απειλείτε συρίζει δυνατά για να φοβίσει και να προειδοποιήσει αυτόν που την πλησιάζει. Ζευγαρώνει την άνοιξη και γεννά το καλοκαίρι αναλόγως του μεγέθους της από 5 μέχρι και 20 αυγά που εκκολάπτονται με την θερμοκρασία του περιβάλλοντός μετά από περίπου δυο μήνες (φθινόπωρο). Εκτός από την Κύπρο την συναντούμε στην Βόρεια Αφρική, Ελλάδα, Δυτική Ασία από την Τουρκία και τα μεσογειακά παράλια της Μέσης Ανατολής μέχρι το Ιράν.  

European cat snake (Telescopus fallax) (Fleischmann, 1831) Ξυλόδροπης,Αγιόφιδο

Ο Ξυλόδροπης ή  Αγιόφιδο με το κοινό αγγλικό όνομα European cat snake και επιστημονικό όνομα  Telescopus fallax cyprianus (Fleischmann, 1831) της οικογένειας Κολουβρίδες (Colubridae) έχει και αυτό ευρεία εξάπλωση από τα παράλια μέχρι και τις ψηλότερες κορυφές του Τροόδους. Αποτελεί ενδημικό υποείδος της Κύπρου και είναι  το δεύτερο μικρότερο σε μήκος φίδι του τόπου μας, με μήκος από 80 μέχρι 100 εκατοστά. Πρόκειται για κυρίως νυκτόβιο φίδι που τρέφεται με σαύρες, νεοσσούς και μικρά θηλαστικά. Είναι κοινό είδος του τόπου μας και αρκετά πιο κοινό στην επαρχεία Πάφου. Είναι εξαιρετικός αναρριχητής και αναρριχάται πάνω σε ξερολιθιές (δόμες), τοίχους και κορμούς αναζητώντας την αγαπημένη του τροφή που είναι οι σαύρες.  Όταν νοιώσει ότι απειλείτε παρά το μικρό του μέγεθος συρίζει δυνατά για να φοβίσει και να προειδοποιήσει αυτόν που τον πλησιάζει. Είναι νωχελικό, αργοκίνητο φίδι με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να το πλησιάζουν εύκολα και να το σκοτώνουν. Οι κόρες των ματιών του έχουν σχήμα σχισμής η οποίες διαστέλλονται το βράδυ για να διευκολύνουν τη νυχτερινή όραση του όπως και η φίνα. Διαθέτει σώμα γκρίζου-μπεζ χρώματος με σκούρες καφέ μπάρες τοποθετημένες κατ’ εναλλαγή στο πάνω μέρος της πλάτης του που μοιάζουν επίσης με την φίνα και για αυτό πολλοί το συνεχίζουν με την επικίνδυνη οχιά και το σκοτώνουν.  Ζευγαρώνει την άνοιξη και γεννά το καλοκαίρι αναλόγως του μεγέθους της από 5 μέχρι και 10 αυγά που εκκολάπτονται με την θερμοκρασία του περιβάλλοντός μετά από περίπου δυο μήνες (φθινόπωρο).  Εκτός από την Κύπρο το συναντούμε στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, Δυτική Ασία από την Τουρκία και τα μεσογειακά παράλια της Μέσης Ανατολής μέχρι το Ιράν.

Οι κυριότεροι εχθροί των δυο αυτών φιδιών είναι όπως πάντα ο άνθρωπος που τα σκοτώνει όπου τα βρει, τα αρπαχτικά πουλιά, οι αλεπούδες και τα άλλα φίδια.

Malpolon insignitus (Geoffroy in Savigny, 1827) Σαΐττα - Σαπίτης.


European cat snake (Telescopus fallax) (Fleischmann, 1831) Ξυλόδροπης,Αγιόφιδο,

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

Ο Γιώργος Κωνσταντίνου γεννήθηκε το 1960 στη Λευκωσία και είναι φυσιοδίφης ερευνητής της κυπριακής βιοποικιλότητας. Φωτογράφος και κινηματογραφιστής αγρίας ζωής και πρόεδρος του συνδέσμου προστασίας φυσικής κληρονομίας και βιοποικιλότητας της Κύπρου. Με ακούραστη δράση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσον αφορά το περιβάλλον και την βιοποικιλότητα του τόπου μας.

Επικοινωνία fanigeorge@hotmail.com

Τηλ. 96376823 




Η δημιουργία της νήσου Κύπρου (Μέρος Β) - Του Γιώργου Κωνσταντίνου - Εφημερίδα πολίτης 17/3/2019

 See also

Η δημιουργία της νήσου Κύπρου (Μέρος Α) - Του Γιώργου Κωνσταντίνου - Εφημερίδα πολίτης 10/3/2019


Άρθρα του Γιώργου Κωνσταντίνου (162) στην εφημερίδα Πολίτης – George    Konstantinou Articles at Politis newspaper from 24/9/2017 – 1/11/2020



Γένεση της Κύπρου, Ελέφαντες, Ιπποπόταμοι και Νεολιθικοί άνθρωποι - Του Γιώργου Κωνσταντίνου - Εφημερίδα πολίτης 31/12/2017




ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, 17/3/2019

Κείμενο, φωτογραφίες και βίντεο Γιώργος Κωνσταντίνου

Η συνέχεια του άρθρου μου της περασμένης Κυριακής ( Η δημιουργία της νήσου Κύπρου (Μέρος Α)) που είχα αναφέρει πως έχει δημιουργηθεί η Κύπρος και πως έφτασε η πρώτη ζωή στο νησί και τα μεγάλα θηλαστικά που ήταν οι ελέφαντες και οι ιπποπόταμοι.

Τα ζώα αυτά λοιπόν μετά την άφιξη τους στο νησί από τις γειτονικές χώρες έζησαν ανενόχλητα στην Κύπρο για χιλιάδες χρόνια μέχρι που οι άνθρωποι άρχισαν να έρχονται και να εποικούν το νησί από τις γειτονικές χώρες περίπου πριν 11 χιλιάδες χρόνια. Οι άνθρωποι τότε ήταν κυνηγοί τροφοσυλέκτες , δηλαδή ζούσαν αποκλειστικά από το Κυνήγι και πολύ πιθανόν να κυνήγησαν τα ζώα αυτά μέχρι τελικού αφανισμού. 

Μέχρι στιγμής έχουν αναφερθεί στην Κύπρο περίπου 40 θέσεις με οστά νάνων ιπποπόταμων και νάνων ελεφάντων με συντριπτική πλειοψηφία τα οστά των ιπποπόταμων. 

Ένας χώρος με οστά ιπποπόταμων και ελεφάντων βρίσκετε στον κατεχόμενο Κορμακίτη με το όνομα δρακοντοβούναρο. - Drakontovounaro 

Μια από τις πιο σημαντικές θέσης είναι αυτή στην Αγία Νάπα η οποία έχει μερικώς ανασκαφή από το γεωλογικό τμήμα της Κύπρου σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο Αθηνών. Μέχρι στιγμής βρέθηκαν τα οστά από 180 ιπποπόταμους και ενός ελέφαντα καθώς και ενός είδους αγριόγατου. Από υπολογισμούς του Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης στον χώρο υπάρχουν ακόμα οστά από εκατοντάδες ζώα. Ο χώρος αυτός εκ πρώτης όψεως φαίνεται να υπήρξε μια φυσική παγίδα για τα ζώα αυτά καθώς δεν βρέθηκαν σημάδια που να μαρτυρούν την παρουσία ανθρώπου. 

Μια άλλη πολύ σημαντική θέση είναι αυτή που βρίσκετε στον Αετόγκρεμμο στις βάσης Ακρωτηρίου. Η θέση αυτή ανασκάφτηκε από τον Αμερικανό Άλαν Σίμονς και θεωρήθηκε ως η πιο παλαιά θέση που αποδεικνύει την παρουσία του ανθρώπου στην Κύπρο πριν 10.500 χρόνια. Ως επί το πλείστο βρέθηκαν περίπου οστά από 500 ιπποπόταμους και οστά από δυο ελέφαντες. Ο χώρος αυτός έχει συνδεθεί με τον άνθρωπο καθώς τα οστά παρουσιάζουν καύση και τεμαχισμό. Επίσης βρέθηκαν στον χώρο και εργαλεία που χρησιμοποιούσαν άνθρωποι. Το συμπέρασμα είναι ότι οι προϊστορικοί αυτοί πρώτοι κάτοικοι της Κύπρου κυνηγούσαν αυτά τα προϊστορικά ζώα που όπως φαίνεται υπήρξαν για αυτούς σημαντική πηγή τροφής.

Η σπηλιά στον άγιο Γεώργιο Κερύνειας που βρέθηκαν οστά προϊστορικών ζώων χρησιμοποιείτε ως εκκλησία - at Agios Georgios Keryneias 

Επίσης στην παραλιακή σπηλιά των αγίων σαράντα στην ξυλοφάγου έχουν βρεθεί πολλά οστά ιπποπόταμων. Είναι σημαντικό να αναφέρω ότι αρκετοί χώροι που έχουν βρεθεί οστά αυτών των ζώων συνδέονται με την θρησκεία μας όπως και η σπηλιά αυτή. Τα παλιά χρόνια οι άνθρωποι που έβρισκαν τα οστά και τα δόντια των ζώων αυτών υπέθεταν ότι ήταν τα οστά κάποιων ασκητών που ασκήτευαν και πέθαναν μέσα στο σπήλαιο, και ως εκ τούτου αγίασαν. Μέσα στην σπηλιά αυτή έχουν τοποθετήσει εικόνες αγίων και ο χώρος χρησιμοποιείτε ως εκκλησία εξου και το όνομα σπηλιά των αγίων σαράντα. Η εκκλησία μας ουδέποτε έχει δεχτεί αυτούς τους τοπικούς θρύλους. 

Ένα άλλο παράδειγμα όπου βρέθηκαν οστά ιπποπόταμων και συνδέθηκαν με την θρησκεία είναι στον Άγιο Γεώργιο Κερύνειας όπου εκεί που βρήκαν τα οστά έκτισαν την εκκλησία του Άγιου Φανουρίου. Επίσης εκεί οι άνθρωποι έπαιρναν τα οστά νομιζόμενοι ότι ήταν οστά αγίων τα κονιορτοποιούσαν και τα έτρωγαν επειδή πίστευαν ότι είχαν θαυματουργές ιαματικές ιδιότητες. Λίγα μέτρα από την εκκλησία υπάρχει μικρή σπηλιά όπου βρέθηκαν τα οστά και χρησιμοποιείτε επίσης ως εκκλησία. Σε άλλες περιπτώσεις, τα απολιθώματα των ζώων αυτών αποδόθηκαν σε υπολείμματα δρακόντων, γι’ αυτό και προέκυψαν τοπωνύμια, όπως Δρακοντόσπηλιος, Δρακοντότρυπα, Δρακοντοβούναρο, η Σπηλιά του Δράκου.

Ακόμα ένας χώρος με οστά ιπποπόταμων βρίσκετε στην κατεχομένη Άκανθου και που έχει ανασκαφή μερικώς από τον ολλανδό Πόλ Σόνταρ. Μετά το θάνατο του καθηγητή Σόνταρ, το πανεπιστήμιο του θέλησε να επιστραφούν στην Κύπρο τα απολιθώματα που μετέφερε στην Ολλανδία. Για αυτό το σκοπό τα παρέδωσαν στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, το οποίο αρνήθηκε να τα επιστρέψει όταν τα ζήτησε το Υπουργείο Εσωτερικών. 

Σπηλιά εκκλησάκι των Αγίων Σαράντα στην Ξυλοφάγου

Ένας χώρος με οστά ιπποπόταμων και ελεφάντων βρίσκετε στον κατεχόμενο Κορμακίτη με το όνομα δρακοντοβούναρο. Επίσης στα κατεχόμενα λιβερά υπάρχει ακόμα ένας χώρος με οστά ιπποπόταμων και ελεφάντων μέσα σε μάντρα ζώων. Άλλες τοποθεσίες που βρέθηκαν οστά αυτών των ζώων είναι στο κατεχόμενο Δίκομο στην κατεχομένη Κυθρέα και στην Κισσονεργα. Σχεδόν όλοι οι χώροι που αναφερθήκαν πιο πάνω ήταν σπηλιές  (φυσικά καταφύγια) τα όποια σήμερα έχουν κατάρρευση.

Ένας άλλος πολύ σημαντικός χώρος με οστά είναι αυτός που βρίσκετε στην παραλιακή περιοχή ξυλοφάγου που έχουν ανακαλύψει οι ερευνητές Γιώργος και Φανή Κωνσταντίνου. Στην περιοχή αυτή έχουν βρεθεί οστά ιπποπόταμων, ελεφάντων, μοσχογαλής , αρπακτικών πουλιών , χελώνα γλυκού νερού και χελώνα ξηράς. Ο χώρος αυτός δεν έχει συνδεθεί ακόμα με την παρουσία ανθρώπου. Το σημαντικό του χώρου αυτού είναι ότι τα οστά των ελεφάντων είναι πολύ πιο πολλά από αυτά των ιπποπόταμων. Τα οστά των ελεφάντων είναι σπάνια και πάντα υπερτερούσαν κατά πολύ τα οστά των ιπποπόταμων ενώ εδώ συμβαίνει το αντίθετο. Ιδιαίτερο επιστημονικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι χαυλιόδοντες , τα δόντια και τα οστά των ελεφάντων. Τα νέα ευρήματα Επιβεβαιώνουν ότι ο Elephas sp. είναι διαφορετικό είδος από τον Elephas cypriotes. To μέγεθός του είναι σαφώς μεγαλύτερο από τον E. cypriotes.  Ποιά όμως η σχέση του με τον E. cypriotes; Αποτελεί προγονική του μορφή ή όχι; Ποια είναι η ηλικία των ευρημάτων; Χρονολογήσεις για τον E. cypriotes έχουν δείξει ηλικία των ευρημάτων Ανώτερο Πλειστόκαινο. Κατόπιν ενεργειών και έξοδα του συνδέσμου προστασίας φυσικής κληρονομίας και βιοποικιλότητας της Κύπρου έχουμε φέρει τον παλαιοντολόγο Γιώργο Ηλιόπουλο του πανεπιστήμιου Πατρών καθώς και την παλαιοντολόγο του μουσείου φυσικής ιστορίας του Λονδίνου Δρ. Victoria Heridge όπου τους υποδείξαμε τον χώρο που βρέθηκαν τα οστά. Κατόπιν των επιστημονικών μετρήσεων των ευρημάτων  έχουν επιβεβαίωση αυτό που πιστεύαν από την αρχή ο Γιώργος και Φανή Κωνσταντίνου , δηλαδή ότι πρόκειται για νέο είδος ελέφαντα με ύψος 1.80 και βάρος περίπου 600 κιλά. Επιστημονικές μέτρησες των ευρημάτων έχει κάνει κατόπιν προσκλήσεως μας και ο David Reese από το πανεπιστήμιο Γέιλ , όπου και αυτός με την σειρά του μας διαβεβαίωσε ότι πρόκειται για νέο είδος ελέφαντα.

 Η ανακοίνωση αυτών των νέων ευρημάτων έγινε σε διεθνές συνέδριο στις 23 Σεπτέμβριου του 2011 στην Carlsberg με τίτλο τα «Παλαιοντολογική Ημερίδα και Έκθεση «Τα Πλειστοκαινικά Θηλαστικά της Κύπρου – Νέα Ευρήματα»». Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε στους χώρους του Κυπριακού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, εντός του ζυθοποιείου της Carlsberg, σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Προστασίας Φυσικής Κληρονομιάς και Βιοποικιλότητας της Κύπρου και συμμετείχαν διεθνώς γνωστοί και διακεκριμένοι επιστήμονες. 

Οι πρώτοι νεολιθικοί άνθρωποι που εφτασαν στην Κύπρο πριν 11 χιλιάδες χρόνια  

Σε συνεργασία μας με το πανεπιστήμιο Κρήτης έχουμε παραδώσει υλικό από το νέο είδος ελέφαντα για εξαγωγή DNA Η όλη υπόθεση βρίσκετε υπό μελέτη και ελπίζουμε σύντομα να έχουμε τα επιστημονικά πορίσματα που θα δώσουν φως σε ακόμα ένα κομμάτι τις προϊστορίας του τόπου μας. 

Θέλω επίσης να αναφερθώ στον νεολιθικό άνθρωπο που αμέσως μετά από τον αφανισμό των προϊστορικών ζώων της Κύπρου έφερε από της γειτονικές χώρες διάφορα είδη ζώων για εκτροφή. Τα ζώα αυτά είναι ένα είδος άγριων αγελάδων , αίγαγρους , χοίρους , αλεπού , άγρινο, σκύλους, γάτους  και το ελάφι Dama mesopotamica. Μερικά από αυτά είχαν ξεφύγει από τον άνθρωπο και επανήλθαν στην άγρια τους κατάσταση. Τα ζώα αυτά είναι το αγρινο , η αλεπού και πολύ πιθανόν ο λαγός τα όποια υπάρχουν και σήμερα. Επίσης ένα από αυτά είναι και το ελάφι Dama mesopotamica το όποιο υπήρχε στο νησί και εξαφανίστηκε πριν 500 χρόνια λόγο ανελέητου κυνηγιού. 

Οι πρώτοι νεολιθικοί άνθρωποι που εφτασαν στην Κύπρο πριν 11 χιλιάδες χρόνια  

Η προστασία της φυσικής μας κληρονομίας πρέπει να αποτελέσει πολιτική προτεραιότητα διότι η γνώση του παρελθόντος θα αποτελέσει την συνέχεα μας για το μέλλον. Ελπίζω στην ευαισθητοποίηση των αρμοδίων για άμεση προστασία της φυσικής μας κληρονομίας που μέχρι τώρα λεηλατείται από τους ξένους χωρίς κανένα εμπόδιο καθώς όλοι οι χώροι που έχω αναφέρει πιο πάνω δεν τυγχάνουν καμιάς προστασίας. Ελπίζω επίσης σύντομα να δημιουργηθεί ένα τεράστιο κυπριακό μουσείο φυσικής ιστορίας, που με τη συνεργασία και βοήθεια των δικών μας πανεπιστήμιων θα αποκτήσουμε αυτό που χρειάζεται ο τόπος μας. Μπορούν να αξιοποιηθούν δείγματα μοναδικά παγκοσμίως που θα καταστήσουν το μουσείο κέντρο για επιστημονική έρευνα. Οι νέοι μας, μαθητές δημοτικών και γυμνασίων, φοιτητές, τουρίστες καθώς και εκπαιδευτικοί, αλλά και το ευρύτερο κοινό, θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν την αξιοθαύμαστη, σπάνια και μοναδική φυσική κληρονομιά του τόπου μας. Μέσα από τη γνώση που θα πάρουν από τα εκθέματα, τις διαλέξεις και τα έντυπα θα μάθουν να αγαπούν και να προστατεύουν τη φυσική μας κληρονομιά και που αυτό σημαίνει πολιτισμός και πρόοδος. Όλα αυτά είναι τεράστιου επιστημονικού ενδιαφέροντος και θα προσελκύσουν πολλούς επιστήμονες από όλον τον κόσμο που με τις μελέτες και τα πορίσματά τους θα δώσουν πολύτιμες πληροφορίες για τον τόπο μας και θα αναδείξουν την Κύπρο σε κέντρο σημαντικού επιστημονικού ενδιαφέροντος. 

Μουσεία φυσικής ιστορίας υπάρχουν σε όλες τις χώρες του κόσμου που αποτελούν πόλο έλξης τουριστών, αλλά και ντόπιων επισκεπτών καθώς και πηγή μάθησης. Ένα κοντινό μας παράδειγμα είναι το μουσείο φυσικής ιστορίας της Κρήτης που λειτουργεί με μεγάλη επιτυχία. Στην Κύπρο έχουμε δύο αξιόλογα μουσεία, στην Αγία Νάπα το μουσείο Θάλασσας του Τορναρίτη - Πιερίδη και το μουσείο «Φώτος Φωτιάδης» στην Carlsberg στα Λατσιά, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό, χρειαζόμαστε ένα εθνικό μουσείο με κρατική στήριξη και ερευνητικά κέντρα.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

Ο Γιώργος Κωνσταντίνου γεννήθηκε το 1960 στη Λευκωσία και είναι φυσιοδίφης ερευνητής της κυπριακής βιοποικιλότητας. Φωτογράφος και κινηματογραφιστής αγρίας ζωής και πρόεδρος του συνδέσμου προστασίας φυσικής κληρονομίας και βιοποικιλότητας της Κύπρου. Με ακούραστη δράση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσον αφορά το περιβάλλον και την βιοποικιλότητα του τόπου μας.

Επικοινωνία fanigeorge@hotmail.com

Τηλ. 96376823