Ανήλιος, το τυφλό φίδι της Κύπρου - - Του Γιώργου Κωνσταντίνου - Εφημερίδα πολίτης 10/5/2020

See also

All about Cyprus - Όλα για την Κύπρο

Άρθρα του Γιώργου Κωνσταντίνου (162) στην εφημερίδα Πολίτης – George    Konstantinou Articles at Politis newspaper from 24/9/2017 – 1/11/2020

The eight snakes of Cyprus - Τα οκτώ είδη φιδιών τις Κύπρου

Λίστα ερπετών και αμφίβιων της Κύπρου - List of reptiles and amphibians of Cyprus

Τι πρέπει να ξέρουμε για τα κυπριακά φίδια (Web TV) - Του Γιώργου Κωνσταντίνου - Εφημερίδα πολίτης 8/5/2018

Απίστευτες φωτογραφίες και βίντεο κυπριακών φιδιών - Του Γιώργου Κωνσταντίνου - Εφημερίδα πολίτης 25/9/2017

Απίστευτο: Πολύ πιθανόν νέο σπάνιο είδος φιδιού στην Κύπρο - - Του Γιώργου Κωνσταντίνου - Εφημερίδα πολίτης 16/10/2017

Here you can see a 35 videos of snake rescues from homes and released back into the wild  – 35 βίντεος από Διασώσεις και απελευθερώσεις φιδιών που εισβάλουν σε σπίτια 

Κείμενο, φωτογραφιες, του Γιώργου Κωνσταντίνου

Στην Κύπρο συναντάμε 23 διαφορετικά είδη ερπετών. 11 είδη σαύρας, δύο είδη θαλάσσιων χελωνών, μία χελώνα γλυκού νερού και 9 είδη φιδιών. Τα φίδια τα συναντάμε από το υψόμετρο της θάλασσας μέχρι τις ψηλότερες κορυφές του Τροόδους.

Από τα οκτώ είδη φιδιών της Κύπρου τα τρία είναι δηλητηριώδη, αλλά μόνο το ένα είναι επικίνδυνο για τον άνθρωπο, η φίνα. Τα δύο δηλητηριώδη που δεν είναι επικίνδυνα αποτελούν η σαΐτα και ο ξυλόδροπης, τα οποία είναι οπισθόγλυφα, δηλαδή έχουν τα δόντια τους στο πίσω μέρος του στόματός τους και με ακίνδυνο δηλητήριο για τον άνθρωπο. Ο λόγος που έχουν τα δόντια στο πίσω μέρος του στόματός τους είναι για να βάζουν το δηλητήριό τους στο θύμα τους την ώρα που το καταπίνουν και να το παραλύουν, οπόταν σε περίπτωση δαγκώματος δεν μπορούν να διοχετεύσουν το δηλητήριο.

Ένα από τα 9 φίδια που συναντούμε στην Κύπρο είναι ο Ανήλιος με το κοινό και επιστημονικό όνομα European blind snake or European worm snake – Xerotyphlops (Typhlops) vermicularis (Merrem, 1799) Τυφλίνος, Ανήλιος, σκουλικόφιδο ή Τύφλωψ ο σκωληκοειδής. Ανήκει στην οικογένεια Τυφλοπίδαι (Typhlopidae) και στο γενος Xerotyphlops.

Σε ολόκληρο τον πλανήτη συναντούμε πέραν των 200 διαφορετικών ειδών τυφλών φιδιών που ανήκουν σε αυτή την οικογένεια και σε 18 διαφορετικά γένη. Τα συναντούμε κυρίως σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές του πλανήτη. Βρίσκονται κυρίως στις τροπικές περιοχές της Αφρικής, της Ασίας, της Αμερικής και σε όλη την ηπειρωτική Αυστραλία και σε διάφορα νησιά. Να σημειώσω ότι μόνο ο ανήλιος του γένους Xerotyphlops υπάρχει στην Κύπρο και στην Ευρώπη.

Ο ανήλιος είναι κοινό είδος, δεν έχει δηλητήριο (Άγλυφο) και είναι φίδι εντελώς ακίνδυνο για τον άνθρωπο. Πρόκειται για πολύ μικρό φίδι που δεν ξεπερνά τα 30-35 εκατοστά και αποτελεί το μικρότερο φίδι της Κύπρου αλλά και ολόκληρής της Ευρώπης. Αν και κοινό είδος στην Κύπρο για τους περισσοτέρους ανθρώπους είναι άγνωστο είδος λόγο της κρυπτικής συμπεριφοράς του μέσα στο χώμα επίσης λόγο της κρυπτικής συμπεριφοράς του πολλά στοιχεία για την βιολογία αυτού του είδους παραμένουν άγνωστα με ανεπαρκείς πληροφορίες.

Όταν τον πιάσεις στο χέρι σου δεν δοκιμάζει καν να δαγκώσει απλός πιέζει δυνατά με την σκληρή ουρά του που μοιάζει σαν κέρατο για να ξεφύγει. Διαθέτει πολύ μικρά δοντάκια στην κάτω γνάθο για να συγκρατεί τα θηράματα του. Ο ανήλιος είναι τυφλό φίδι, στην θέση των ματιών έχει δυο μαύρες κηλίδες καλυμμένες με δέρμα που χρησιμεύουν για να ανιχνεύουν το φως. Ζει κάτω από τις πέτρες και μέσα στο χώμα σε λαγούμια που ανοίγει το ίδιο. Συνήθως μετά από έντονες βροχές βγαίνει από το χώμα και κρύβετε κάτω από τις πέτρες για να μην πνιγεί. Έχει χρώμα έντονο Ρος και στην εμφάνιση μοιάζει πολύ με γαιοσκώληκα (σκουλήκι που ζει στο χώμα). Οι διαφορές του ανήλιου από τον γαιοσκώληκα είναι: ο ανήλιος είναι στεγνός, κινείτε σαν φίδι, έχει φολίδες στο σώμα και έχει τα δυο στίγματα στην θέση των ματιών ενώ ο γαιοσκώληκας είναι υγρός, δεν κινείτε σαν φίδι, δεν έχει φολίδες και μάτια.

Τρέφεται με μυρμήγκια και αβγά μυρμηγκιών αλλά πολύ πιθανών να τρέφεται και με αλλά είδη ασπόνδυλων. Το συναντάμε κυρίως σε πεδινές περιοχές. Είναι κυρίως νυκτόβιο είδος και την νύκτα βγαίνει και στην επιφάνεια αναζητώντας τροφή. Γεννά μέχρι και 8 αυγά σε λαγούμια μέσα στο χώμα.

Εκτός από την Κύπρο τον ανήλιο τον συναντούμε στα Βαλκάνια μέχρι τα Νησιά του Αιγαίου και από την Κύπρο μέχρι το Αφγανιστάν.

Φυσικοί εχθροί του ανήλιου όταν βγαίνει στην επιφάνια την νύκτα είναι οι αλεπούδες, οι γάτοι, οι σκαντζόχοιροι, οι ποντίκες και τα νυκτόβια αρπακτικά πουλιά (κουκουβάγιες). Έχω παρακολουθήσει μερικές φωλιές κουκουβάγιων τη νύχτα και ανάμεσα σε άλλα θηράματα που έφερναν στους νεοσσούς συμπεριλαμβάνονταν και αρκετοί ανήλιοι, κάτι που αποδεικνύει ότι την νύχτα βγαίνουν στο σεργιάνι.

Εχθροί του ανήλιου είναι και οι άνθρωποι που τον σκοτώνουν όπου τον βρουν λόγο ενός μύθου που λέει ότι ο ανήλιος έχει δύο κεφάλια και ότι το δάγκωμά του είναι θανατηφόρο. Πολλοί παππούδες και γονείς διηγούνται αυτούς τους γελοίους μύθους στα μικρά παιδιά τους και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν στα παιδιά φοβίες τις οποίες θα τις κουβαλούν σε όλη τους τη ζωή και με τη σειρά τους θα τις μεταδώσουν στα δικά τους παιδιά. Πολλοί μάλιστα όταν διηγούνται έναν τέτοιο γελοίο μύθο για να γίνουν πιο πιστευτοί λένε ότι το συμβάν που διηγούνται το είδαν και με τα μάτια τους. Όλοι αυτοί οι γελοίοι μύθοι (και υπάρχουν πολλοί) που αφορούν πολλά είδη του τόπου μας κυκλοφορούν από γενιά σε γενιά και οι άνθρωποι τους πιστεύουν και τα σκοτώνουν. Στην ουσία όλοι αυτοί οι μύθοι δρουν εναντίον της βιοποικιλότητας του τόπου μας.

Γιώργος Κωνσταντίνου

Απο άρθρο μου στην εφημερίδα Πολίτης