Translate

Saturday, 2 September 2023

Τα δυο δηλητηριώδη αλλά μη επικίνδυνα φίδια της Κύπρου - Εφημερίδα πολίτης 17/11/2019

See also

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, 17/11/2019

Κείμενο, φωτογραφίες, του Γιώργου Κωνσταντίνου

Στην Κύπρο συναντάμε 23 διαφορετικά είδη ερπετών, 11 είδη σαυρών, δύο είδη θαλάσσιων χελωνών, μία  χελώνα γλυκού νερού και 9 είδη φιδιών.

Από τα 9 είδη φιδιών της Κύπρου τα τρία είναι δηλητηριώδη αλλά μόνο το ένα είναι επικίνδυνο για τον άνθρωπο, η φίνα. Τα δύο δηλητηριώδη που δεν είναι επικίνδυνα είναι, η Σαΐτα και ο Ξυλόδροπης τα οποία είναι οπισθόγλυφα, δηλαδή έχουν τα δόντια τους στο πίσω μέρος του στόματός στην πάνω σιαγόνα  και με ακίνδυνο δηλητήριο για τον άνθρωπο. Ο λόγος που έχουν τα δόντια στο πίσω μέρος του στόματός  είναι για να βάζουν το δηλητήριο τους στο θύμα τους την ώρα που το καταπίνουν. Η θέση των δοντιών είναι αρκετά πίσω στο στόμα τους οπόταν σε περίπτωση δαγκώματος δεν μπορούν να διοχετεύσουν το δηλητήριο. Σε πολύ σπάνια περίπτωση διοχέτευσης δηλητηρίου στον άνθρωπο το δηλητήριο είναι αδύνατο και ακίνδυνο και το μόνο που μπορεί να προκαλέσει είναι ελαφρό πρήξιμο στο σημείο του δαγκώματος, λίγο πόνο και μπορεί ελαφρό πυρετό. Πιθανόν προβλήματα να δημιουργηθούν σε αλλεργικά άτομα, αλλά όπως ανάφερα είναι σχεδόν αδύνατο με το δάγκωμα ενός οπισθόγλυφου φιδιού να διοχετευθεί δηλητήριο. Για να μπορέσει να σου διοχετεύσει δηλητήριο το φίδι πρέπει να χώσει κάποιος το δάχτυλο του βαθιά στο στόμα του φιδιού. Στην Κύπρο ποτέ δεν είχαμε σοβαρές επιπτώσεις από το δάγκωμα τέτοιων φιδιών. H Σαΐτα και ο Ξυλόδροπης ποτέ δεν επιτίθενται στον άνθρωπο και η μόνη περίπτωση να σε δαγκώσουν είναι να τα πατήσεις ή να τα πιάσεις κατά λάθος. Είναι φίδια σφικτήρες, δηλαδή σκοτώνουν τα θηράματα τους δια στραγγαλισμού, δαγκώνουν τα θηράματα τους και με αστραπιαίες κινήσεις τυλίγονται γύρο τους σφίγγοντας τα μέχρι να παραλύσουν, μετά αρχίζουν να τα καταπίνουν πάντα αρχίζοντας από το κεφάλι βάζοντας και μια δόση δηλητηρίου που ίσως να προετοιμάζει το γεύμα για την χώνεψη.    

European cat snake (Telescopus fallax) (Fleischmann, 1831) Ξυλόδροπης,Αγιόφιδο

Και τα δυο είδη προστατεύονται από την Ευρωπαϊκή Οδηγία 92/43/ΕΚ καθώς και από τον Κυπριακό Νόμο 153(Ι)2003.

Η Σαΐτα ή Σαπίτης με το κοινό αγγλικό όνομα Montpellier snake και το επιστημονικό όνομα Malpolon insignitus (Geoffroy in Savigny, 1827) της οικογένειας Lamprophiidae έχει ευρεία εξάπλωση από τα παράλια μέχρι και τις ψηλότερες κορυφές του Τροόδους. Πρόκειται για κοινό είδος του τόπου μας που συνήθως αποφεύγει τις κατοικημένες περιοχές. Αυτό αποδεικνύετε από τις εκατοντάδες κλήσης της πυροσβεστικής για απομακρύνσεις φιδιών που εισβάλουν σε σπίτια. Τουλάχιστον στην επαρχεία Λευκωσίας μόνο σε μια περίπτωση το φίδι ήταν Σαΐτα. Είναι ημερόβιο φίδι που τρέφεται με σαύρες (με αγαπημένο του έδεσμα τον Κουρκουτά), πουλιά, αμφίβια, τρωκτικά και άλλα μικρά θηλαστικά ακόμα και με άλλα φίδια. 

Malpolon insignitus (Geoffroy in Savigny, 1827) Σαΐττα - Σαπίτης.

Malpolon insignitus (Geoffroy in Savigny, 1827) Σαΐττα - Σαπίτης.

Γίνετε αρκετά μεγάλο και μπορεί να ξεπεράσει και τα δύο μέτρα σε μήκος, αλλά πολύ σπάνια θα δούμε ένα τέτοιο μεγάλο φίδι λόγο του ανελέητου σκοτωμού τους από τους ανθρώπους. Όταν είναι σε νεαρή ηλικία το χρώμα του είναι καφέ με μικρά άσπρα στίγματα και άσπρα σχέδια στο κεφάλι, ενώ τα ενήλικα έχουν γκριζωπό ομοιόμορφο προς ελαιοπράσινο χρώμα με ασπροκίτρινο το κάτω μέρος του σώματος τους. Πρόκειται για πολύ γρήγορο φίδι εξ ου και το όνομα Σαΐτα. Διαθέτη αναρριχητικές, κυνηγητικές  και κολυμβητικές ικανότητες. Χαρακτηριστική είναι η στάση που παίρνει όταν νιώσει κάποιο θόρυβο ή όταν θέλει να δει καλύτερά, ανασηκώνει το κεφάλι της ψηλά σαν κόπρα μέχρι και το ένα τρίτο του σώματος της. Όταν νοιώσει ότι απειλείτε συρίζει δυνατά για να φοβίσει και να προειδοποιήσει αυτόν που την πλησιάζει. Ζευγαρώνει την άνοιξη και γεννά το καλοκαίρι αναλόγως του μεγέθους της από 5 μέχρι και 20 αυγά που εκκολάπτονται με την θερμοκρασία του περιβάλλοντός μετά από περίπου δυο μήνες (φθινόπωρο). Εκτός από την Κύπρο την συναντούμε στην Βόρεια Αφρική, Ελλάδα, Δυτική Ασία από την Τουρκία και τα μεσογειακά παράλια της Μέσης Ανατολής μέχρι το Ιράν.  

European cat snake (Telescopus fallax) (Fleischmann, 1831) Ξυλόδροπης,Αγιόφιδο

Ο Ξυλόδροπης ή  Αγιόφιδο με το κοινό αγγλικό όνομα European cat snake και επιστημονικό όνομα  Telescopus fallax cyprianus (Fleischmann, 1831) της οικογένειας Κολουβρίδες (Colubridae) έχει και αυτό ευρεία εξάπλωση από τα παράλια μέχρι και τις ψηλότερες κορυφές του Τροόδους. Αποτελεί ενδημικό υποείδος της Κύπρου και είναι  το δεύτερο μικρότερο σε μήκος φίδι του τόπου μας, με μήκος από 80 μέχρι 100 εκατοστά. Πρόκειται για κυρίως νυκτόβιο φίδι που τρέφεται με σαύρες, νεοσσούς και μικρά θηλαστικά. Είναι κοινό είδος του τόπου μας και αρκετά πιο κοινό στην επαρχεία Πάφου. Είναι εξαιρετικός αναρριχητής και αναρριχάται πάνω σε ξερολιθιές (δόμες), τοίχους και κορμούς αναζητώντας την αγαπημένη του τροφή που είναι οι σαύρες.  Όταν νοιώσει ότι απειλείτε παρά το μικρό του μέγεθος συρίζει δυνατά για να φοβίσει και να προειδοποιήσει αυτόν που τον πλησιάζει. Είναι νωχελικό, αργοκίνητο φίδι με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να το πλησιάζουν εύκολα και να το σκοτώνουν. Οι κόρες των ματιών του έχουν σχήμα σχισμής η οποίες διαστέλλονται το βράδυ για να διευκολύνουν τη νυχτερινή όραση του όπως και η φίνα. Διαθέτει σώμα γκρίζου-μπεζ χρώματος με σκούρες καφέ μπάρες τοποθετημένες κατ’ εναλλαγή στο πάνω μέρος της πλάτης του που μοιάζουν επίσης με την φίνα και για αυτό πολλοί το συνεχίζουν με την επικίνδυνη οχιά και το σκοτώνουν.  Ζευγαρώνει την άνοιξη και γεννά το καλοκαίρι αναλόγως του μεγέθους της από 5 μέχρι και 10 αυγά που εκκολάπτονται με την θερμοκρασία του περιβάλλοντός μετά από περίπου δυο μήνες (φθινόπωρο).  Εκτός από την Κύπρο το συναντούμε στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, Δυτική Ασία από την Τουρκία και τα μεσογειακά παράλια της Μέσης Ανατολής μέχρι το Ιράν.

Οι κυριότεροι εχθροί των δυο αυτών φιδιών είναι όπως πάντα ο άνθρωπος που τα σκοτώνει όπου τα βρει, τα αρπαχτικά πουλιά, οι αλεπούδες και τα άλλα φίδια.

Malpolon insignitus (Geoffroy in Savigny, 1827) Σαΐττα - Σαπίτης.


European cat snake (Telescopus fallax) (Fleischmann, 1831) Ξυλόδροπης,Αγιόφιδο,

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

Ο Γιώργος Κωνσταντίνου γεννήθηκε το 1960 στη Λευκωσία και είναι φυσιοδίφης ερευνητής της κυπριακής βιοποικιλότητας. Φωτογράφος και κινηματογραφιστής αγρίας ζωής και πρόεδρος του συνδέσμου προστασίας φυσικής κληρονομίας και βιοποικιλότητας της Κύπρου. Με ακούραστη δράση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσον αφορά το περιβάλλον και την βιοποικιλότητα του τόπου μας.

Επικοινωνία fanigeorge@hotmail.com

Τηλ. 96376823 




Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες , ,

No comments:

Post a Comment

Subscribe to: Post Comments (Atom)