Η δημιουργία της νήσου Κύπρου (Μέρος Β) - Του Γιώργου Κωνσταντίνου - Εφημερίδα πολίτης 17/3/2019

 See also

Η δημιουργία της νήσου Κύπρου (Μέρος Α) - Του Γιώργου Κωνσταντίνου - Εφημερίδα πολίτης 10/3/2019

Άρθρα του Γιώργου Κωνσταντίνου (162) στην εφημερίδα Πολίτης – George    Konstantinou Articles at Politis newspaper from 24/9/2017 – 1/11/2020

Ακρωτήριο Πύλα και οι προϊστορικές σπηλιές - Του Γιώργου Κωνσταντίνου - Εφημερίδα πολίτης 19/5/2019

Γένεση της Κύπρου, Ελέφαντες, Ιπποπόταμοι και Νεολιθικοί άνθρωποι - Του Γιώργου Κωνσταντίνου - Εφημερίδα πολίτης 31/12/2017

Τα απολιθώματα της Κύπρου γράφουν ιστορία (Web TV) - Του Γιώργου Κωνσταντίνου - Εφημερίδα πολίτης 12/2/2018

Fossils of Cyprus dwarf hippopotamus (Phanourios minor)

Fossils of Cyprus dwarf elephant (Palaeoloxodon cypriotes)

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, 17/3/2019

Κείμενο, φωτογραφίες και βίντεο Γιώργος Κωνσταντίνου

Η συνέχεια του άρθρου μου της περασμένης Κυριακής ( Η δημιουργία της νήσου Κύπρου (Μέρος Α)) που είχα αναφέρει πως έχει δημιουργηθεί η Κύπρος και πως έφτασε η πρώτη ζωή στο νησί και τα μεγάλα θηλαστικά που ήταν οι ελέφαντες και οι ιπποπόταμοι.

Τα ζώα αυτά λοιπόν μετά την άφιξη τους στο νησί από τις γειτονικές χώρες έζησαν ανενόχλητα στην Κύπρο για χιλιάδες χρόνια μέχρι που οι άνθρωποι άρχισαν να έρχονται και να εποικούν το νησί από τις γειτονικές χώρες περίπου πριν 11 χιλιάδες χρόνια. Οι άνθρωποι τότε ήταν κυνηγοί τροφοσυλέκτες , δηλαδή ζούσαν αποκλειστικά από το Κυνήγι και πολύ πιθανόν να κυνήγησαν τα ζώα αυτά μέχρι τελικού αφανισμού. 

Μέχρι στιγμής έχουν αναφερθεί στην Κύπρο περίπου 40 θέσεις με οστά νάνων ιπποπόταμων και νάνων ελεφάντων με συντριπτική πλειοψηφία τα οστά των ιπποπόταμων. 

Ένας χώρος με οστά ιπποπόταμων και ελεφάντων βρίσκετε στον κατεχόμενο Κορμακίτη με το όνομα δρακοντοβούναρο. - Drakontovounaro 

Μια από τις πιο σημαντικές θέσης είναι αυτή στην Αγία Νάπα η οποία έχει μερικώς ανασκαφή από το γεωλογικό τμήμα της Κύπρου σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο Αθηνών. Μέχρι στιγμής βρέθηκαν τα οστά από 180 ιπποπόταμους και ενός ελέφαντα καθώς και ενός είδους αγριόγατου. Από υπολογισμούς του Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης στον χώρο υπάρχουν ακόμα οστά από εκατοντάδες ζώα. Ο χώρος αυτός εκ πρώτης όψεως φαίνεται να υπήρξε μια φυσική παγίδα για τα ζώα αυτά καθώς δεν βρέθηκαν σημάδια που να μαρτυρούν την παρουσία ανθρώπου. 

Μια άλλη πολύ σημαντική θέση είναι αυτή που βρίσκετε στον Αετόγκρεμμο στις βάσης Ακρωτηρίου. Η θέση αυτή ανασκάφτηκε από τον Αμερικανό Άλαν Σίμονς και θεωρήθηκε ως η πιο παλαιά θέση που αποδεικνύει την παρουσία του ανθρώπου στην Κύπρο πριν 10.500 χρόνια. Ως επί το πλείστο βρέθηκαν περίπου οστά από 500 ιπποπόταμους και οστά από δυο ελέφαντες. Ο χώρος αυτός έχει συνδεθεί με τον άνθρωπο καθώς τα οστά παρουσιάζουν καύση και τεμαχισμό. Επίσης βρέθηκαν στον χώρο και εργαλεία που χρησιμοποιούσαν άνθρωποι. Το συμπέρασμα είναι ότι οι προϊστορικοί αυτοί πρώτοι κάτοικοι της Κύπρου κυνηγούσαν αυτά τα προϊστορικά ζώα που όπως φαίνεται υπήρξαν για αυτούς σημαντική πηγή τροφής.

Η σπηλιά στον άγιο Γεώργιο Κερύνειας που βρέθηκαν οστά προϊστορικών ζώων χρησιμοποιείτε ως εκκλησία - at Agios Georgios Keryneias 

Επίσης στην παραλιακή σπηλιά των αγίων σαράντα στην ξυλοφάγου έχουν βρεθεί πολλά οστά ιπποπόταμων. Είναι σημαντικό να αναφέρω ότι αρκετοί χώροι που έχουν βρεθεί οστά αυτών των ζώων συνδέονται με την θρησκεία μας όπως και η σπηλιά αυτή. Τα παλιά χρόνια οι άνθρωποι που έβρισκαν τα οστά και τα δόντια των ζώων αυτών υπέθεταν ότι ήταν τα οστά κάποιων ασκητών που ασκήτευαν και πέθαναν μέσα στο σπήλαιο, και ως εκ τούτου αγίασαν. Μέσα στην σπηλιά αυτή έχουν τοποθετήσει εικόνες αγίων και ο χώρος χρησιμοποιείτε ως εκκλησία εξου και το όνομα σπηλιά των αγίων σαράντα. Η εκκλησία μας ουδέποτε έχει δεχτεί αυτούς τους τοπικούς θρύλους. 

Ένα άλλο παράδειγμα όπου βρέθηκαν οστά ιπποπόταμων και συνδέθηκαν με την θρησκεία είναι στον Άγιο Γεώργιο Κερύνειας όπου εκεί που βρήκαν τα οστά έκτισαν την εκκλησία του Άγιου Φανουρίου. Επίσης εκεί οι άνθρωποι έπαιρναν τα οστά νομιζόμενοι ότι ήταν οστά αγίων τα κονιορτοποιούσαν και τα έτρωγαν επειδή πίστευαν ότι είχαν θαυματουργές ιαματικές ιδιότητες. Λίγα μέτρα από την εκκλησία υπάρχει μικρή σπηλιά όπου βρέθηκαν τα οστά και χρησιμοποιείτε επίσης ως εκκλησία. Σε άλλες περιπτώσεις, τα απολιθώματα των ζώων αυτών αποδόθηκαν σε υπολείμματα δρακόντων, γι’ αυτό και προέκυψαν τοπωνύμια, όπως Δρακοντόσπηλιος, Δρακοντότρυπα, Δρακοντοβούναρο, η Σπηλιά του Δράκου.

Ακόμα ένας χώρος με οστά ιπποπόταμων βρίσκετε στην κατεχομένη Άκανθου και που έχει ανασκαφή μερικώς από τον ολλανδό Πόλ Σόνταρ. Μετά το θάνατο του καθηγητή Σόνταρ, το πανεπιστήμιο του θέλησε να επιστραφούν στην Κύπρο τα απολιθώματα που μετέφερε στην Ολλανδία. Για αυτό το σκοπό τα παρέδωσαν στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, το οποίο αρνήθηκε να τα επιστρέψει όταν τα ζήτησε το Υπουργείο Εσωτερικών. 

Σπηλιά εκκλησάκι των Αγίων Σαράντα στην Ξυλοφάγου

Ένας χώρος με οστά ιπποπόταμων και ελεφάντων βρίσκετε στον κατεχόμενο Κορμακίτη με το όνομα δρακοντοβούναρο. Επίσης στα κατεχόμενα λιβερά υπάρχει ακόμα ένας χώρος με οστά ιπποπόταμων και ελεφάντων μέσα σε μάντρα ζώων. Άλλες τοποθεσίες που βρέθηκαν οστά αυτών των ζώων είναι στο κατεχόμενο Δίκομο στην κατεχομένη Κυθρέα και στην Κισσονεργα. Σχεδόν όλοι οι χώροι που αναφερθήκαν πιο πάνω ήταν σπηλιές  (φυσικά καταφύγια) τα όποια σήμερα έχουν κατάρρευση.

Ένας άλλος πολύ σημαντικός χώρος με οστά είναι αυτός που βρίσκετε στην παραλιακή περιοχή ξυλοφάγου που έχουν ανακαλύψει οι ερευνητές Γιώργος και Φανή Κωνσταντίνου. Στην περιοχή αυτή έχουν βρεθεί οστά ιπποπόταμων, ελεφάντων, μοσχογαλής , αρπακτικών πουλιών , χελώνα γλυκού νερού και χελώνα ξηράς. Ο χώρος αυτός δεν έχει συνδεθεί ακόμα με την παρουσία ανθρώπου. Το σημαντικό του χώρου αυτού είναι ότι τα οστά των ελεφάντων είναι πολύ πιο πολλά από αυτά των ιπποπόταμων. Τα οστά των ελεφάντων είναι σπάνια και πάντα υπερτερούσαν κατά πολύ τα οστά των ιπποπόταμων ενώ εδώ συμβαίνει το αντίθετο. Ιδιαίτερο επιστημονικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι χαυλιόδοντες , τα δόντια και τα οστά των ελεφάντων. Τα νέα ευρήματα Επιβεβαιώνουν ότι ο Elephas sp. είναι διαφορετικό είδος από τον Elephas cypriotes. To μέγεθός του είναι σαφώς μεγαλύτερο από τον E. cypriotes.  Ποιά όμως η σχέση του με τον E. cypriotes; Αποτελεί προγονική του μορφή ή όχι; Ποια είναι η ηλικία των ευρημάτων; Χρονολογήσεις για τον E. cypriotes έχουν δείξει ηλικία των ευρημάτων Ανώτερο Πλειστόκαινο. Κατόπιν ενεργειών και έξοδα του συνδέσμου προστασίας φυσικής κληρονομίας και βιοποικιλότητας της Κύπρου έχουμε φέρει τον παλαιοντολόγο Γιώργο Ηλιόπουλο του πανεπιστήμιου Πατρών καθώς και την παλαιοντολόγο του μουσείου φυσικής ιστορίας του Λονδίνου Δρ. Victoria Heridge όπου τους υποδείξαμε τον χώρο που βρέθηκαν τα οστά. Κατόπιν των επιστημονικών μετρήσεων των ευρημάτων  έχουν επιβεβαίωση αυτό που πιστεύαν από την αρχή ο Γιώργος και Φανή Κωνσταντίνου , δηλαδή ότι πρόκειται για νέο είδος ελέφαντα με ύψος 1.80 και βάρος περίπου 600 κιλά. Επιστημονικές μέτρησες των ευρημάτων έχει κάνει κατόπιν προσκλήσεως μας και ο David Reese από το πανεπιστήμιο Γέιλ , όπου και αυτός με την σειρά του μας διαβεβαίωσε ότι πρόκειται για νέο είδος ελέφαντα.

 Η ανακοίνωση αυτών των νέων ευρημάτων έγινε σε διεθνές συνέδριο στις 23 Σεπτέμβριου του 2011 στην Carlsberg με τίτλο τα «Παλαιοντολογική Ημερίδα και Έκθεση «Τα Πλειστοκαινικά Θηλαστικά της Κύπρου – Νέα Ευρήματα»». Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε στους χώρους του Κυπριακού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, εντός του ζυθοποιείου της Carlsberg, σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Προστασίας Φυσικής Κληρονομιάς και Βιοποικιλότητας της Κύπρου και συμμετείχαν διεθνώς γνωστοί και διακεκριμένοι επιστήμονες. 

Οι πρώτοι νεολιθικοί άνθρωποι που εφτασαν στην Κύπρο πριν 11 χιλιάδες χρόνια  

Σε συνεργασία μας με το πανεπιστήμιο Κρήτης έχουμε παραδώσει υλικό από το νέο είδος ελέφαντα για εξαγωγή DNA Η όλη υπόθεση βρίσκετε υπό μελέτη και ελπίζουμε σύντομα να έχουμε τα επιστημονικά πορίσματα που θα δώσουν φως σε ακόμα ένα κομμάτι τις προϊστορίας του τόπου μας. 

Θέλω επίσης να αναφερθώ στον νεολιθικό άνθρωπο που αμέσως μετά από τον αφανισμό των προϊστορικών ζώων της Κύπρου έφερε από της γειτονικές χώρες διάφορα είδη ζώων για εκτροφή. Τα ζώα αυτά είναι ένα είδος άγριων αγελάδων , αίγαγρους , χοίρους , αλεπού , άγρινο, σκύλους, γάτους  και το ελάφι Dama mesopotamica. Μερικά από αυτά είχαν ξεφύγει από τον άνθρωπο και επανήλθαν στην άγρια τους κατάσταση. Τα ζώα αυτά είναι το αγρινο , η αλεπού και πολύ πιθανόν ο λαγός τα όποια υπάρχουν και σήμερα. Επίσης ένα από αυτά είναι και το ελάφι Dama mesopotamica το όποιο υπήρχε στο νησί και εξαφανίστηκε πριν 500 χρόνια λόγο ανελέητου κυνηγιού. 

Οι πρώτοι νεολιθικοί άνθρωποι που εφτασαν στην Κύπρο πριν 11 χιλιάδες χρόνια  

Η προστασία της φυσικής μας κληρονομίας πρέπει να αποτελέσει πολιτική προτεραιότητα διότι η γνώση του παρελθόντος θα αποτελέσει την συνέχεα μας για το μέλλον. Ελπίζω στην ευαισθητοποίηση των αρμοδίων για άμεση προστασία της φυσικής μας κληρονομίας που μέχρι τώρα λεηλατείται από τους ξένους χωρίς κανένα εμπόδιο καθώς όλοι οι χώροι που έχω αναφέρει πιο πάνω δεν τυγχάνουν καμιάς προστασίας. Ελπίζω επίσης σύντομα να δημιουργηθεί ένα τεράστιο κυπριακό μουσείο φυσικής ιστορίας, που με τη συνεργασία και βοήθεια των δικών μας πανεπιστήμιων θα αποκτήσουμε αυτό που χρειάζεται ο τόπος μας. Μπορούν να αξιοποιηθούν δείγματα μοναδικά παγκοσμίως που θα καταστήσουν το μουσείο κέντρο για επιστημονική έρευνα. Οι νέοι μας, μαθητές δημοτικών και γυμνασίων, φοιτητές, τουρίστες καθώς και εκπαιδευτικοί, αλλά και το ευρύτερο κοινό, θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν την αξιοθαύμαστη, σπάνια και μοναδική φυσική κληρονομιά του τόπου μας. Μέσα από τη γνώση που θα πάρουν από τα εκθέματα, τις διαλέξεις και τα έντυπα θα μάθουν να αγαπούν και να προστατεύουν τη φυσική μας κληρονομιά και που αυτό σημαίνει πολιτισμός και πρόοδος. Όλα αυτά είναι τεράστιου επιστημονικού ενδιαφέροντος και θα προσελκύσουν πολλούς επιστήμονες από όλον τον κόσμο που με τις μελέτες και τα πορίσματά τους θα δώσουν πολύτιμες πληροφορίες για τον τόπο μας και θα αναδείξουν την Κύπρο σε κέντρο σημαντικού επιστημονικού ενδιαφέροντος. 

Μουσεία φυσικής ιστορίας υπάρχουν σε όλες τις χώρες του κόσμου που αποτελούν πόλο έλξης τουριστών, αλλά και ντόπιων επισκεπτών καθώς και πηγή μάθησης. Ένα κοντινό μας παράδειγμα είναι το μουσείο φυσικής ιστορίας της Κρήτης που λειτουργεί με μεγάλη επιτυχία. Στην Κύπρο έχουμε δύο αξιόλογα μουσεία, στην Αγία Νάπα το μουσείο Θάλασσας του Τορναρίτη - Πιερίδη και το μουσείο «Φώτος Φωτιάδης» στην Carlsberg στα Λατσιά, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό, χρειαζόμαστε ένα εθνικό μουσείο με κρατική στήριξη και ερευνητικά κέντρα.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

Ο Γιώργος Κωνσταντίνου γεννήθηκε το 1960 στη Λευκωσία και είναι φυσιοδίφης ερευνητής της κυπριακής βιοποικιλότητας. Φωτογράφος και κινηματογραφιστής αγρίας ζωής και πρόεδρος του συνδέσμου προστασίας φυσικής κληρονομίας και βιοποικιλότητας της Κύπρου. Με ακούραστη δράση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσον αφορά το περιβάλλον και την βιοποικιλότητα του τόπου μας.

Επικοινωνία fanigeorge@hotmail.com

Τηλ. 96376823