Biodiversity of Cyprus by NGO Protection of the Natural Heritage and the Biodiversity of Cyprus: Ακρωτήριο Πύλα και οι προϊστορικές σπηλιές - Του Γιώργου Κωνσταντίνου

See also

Του Γιώργου Κωνσταντίνου - Εφημερίδα πολίτης 19/5/2019

Κείμενο, φωτογραφίες Βιντεο του Γιώργου Κωνσταντίνου

Το Ακρωτήριο Πύλα βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα της νήσου. Διοικητικά βρίσκεται στην Επαρχία Λάρνακας και είναι το ανατολικό όριο του κόλπου της Λάρνακας. Το πιο κοντινό χωριό είναι το χωριό Ξυλοφάγου που απέχει περίπου τρία χιλιόμετρά από το ακρωτήριο Πύλας. Τα επόμενα πιο κοντινά χωριά είναι η Ορμήδεια, το Λιοπέτρι και το Αυγόρου. Το όνομά του ακρωτηρίου προέρχεται από την κοντινή μεικτή κωμόπολη Πύλα. Στο Ακρωτήριο Πύλα υπάρχουν και τα θεμέλια μεσαιωνικού πύργου που ονομάζετε «Πύρκος της Ξυλοφάγου». Από τον πύργο αυτόν επόπτευαν την περιοχή για επιδρομές από την θάλασσα

Ακρωτήριο Πύλας

Η περιοχή αποτελείτε κυρίως από ασβεστολιθικούς βράχους, απόκρημνους γκρεμούς, απότομες βραχώδεις ακτές καθώς και πάρα πολλά εντυπωσιακά παραθαλάσσια σπήλαια. Οι ασβεστολιθικοί βράχοι προέρχονται από ένα αρχέγονο κοραλλιογενή ύφαλο εκατομμυρίων ετών ο οποίος με τις διάφορες διαδικασίες ανάδυσης της Κύπρου από την θάλασσα έχει βρεθεί στην ξηρά. Αυτό το μαρτυρούν τα θαλάσσια απολιθώματα που βρίσκονται ενσωματωμένα σε αυτούς τους βράχους που είναι κοράλλια, αστερίες και κογχύλια. Εάν εξαιρέσεις το λατομείο που βρίσκετε στην περιοχή, πρόκειται για μια σχετικά ήσυχη, παρθένα και ερημική τοποθεσία καθώς οι προσβάσεις είναι δύσκολες και η τοποθεσία είναι άγνωστη στους πολλούς.

Ο εντυπωσιακός Κοκκινόκρεμμος στο Ακρωτήρι Πύλα, είναι ίσως ο πιο απόκρημνος και μεγαλύτερος παραθαλάσσιος γκρεμός της Κύπρου και πραγματικά η θέα του σου κόβει την ανάσα. Πήρε το όνομα του από το κοκκινωπό χρώμα που έχουν τα ασβεστολιθικά του πετρώματα. Στην περιοχή Κοκκινόκρεμμος υπάρχει αρχαιολογικός χώρος που χρονολογείτε από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού.

Ο εντυπωσιακός Κοκκινόκρεμμος.

Στην περιοχή είναι πολύ εμφανές θαλάσσιες αναβαθμίδες γνωστές και ως παλαιοακτές. Οι θαλάσσιες αναβαθμίδες είναι οι οριζόντιες γραμμές στο έδαφος που μοιάζουν με σκαλοπάτια που δημιούργησε η στάθμη της θάλασσας πριν εκατομμύρια χρόνια πριν υποχωρήσει αφήνοντας τα σκαλοπάτια αυτά στην ξηρά.

Η περιοχή του Ακρωτηρίου Πύλα έχει ιδιαίτερη οικολογική αξία καθώς πολλά αποδημητικά πουλιά χρησιμοποιούν την περιοχή ως ενδιάμεσο αποδημητικό σταθμό. Συναντούμε μερικά είδη σπάνιων ενδημικών σαλιγκαριών και σπάνιων ενδημικών φυτών καθώς και μοναδικά φυτά που φύονται μόνο εκεί και εμπεριέχονται στο κόκκινο βιβλίο της χλωρίδας του τόπου μας. Μαγευτικό είναι το τοπίο κατά την περίοδο που ανθίζουν τα αγριολούλουδα όπως τα κυκλάμινα και τα ματσικόριδα που φύονται στις σχισμές των ασβεστολιθικών βράχων κοντά στην θάλασσα. Στο ακρωτήριο Πύλα και στην ευρύτερη περιοχή συναντούμε τα λεγόμενα Εποχικά Λιμνία. Τα Μεσογειακά Εποχικά Λιμνία είναι οικότοποι προτεραιότητας και εξαιρετικής οικολογικής σημασίας σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία (‘Habitats' Directive 92/43/EEC) που τα τελευταία χρόνια απειλούνται με εξαφάνιση. Πρόκειται για μικρές σε έκταση, εποχιακές λιμνούλες (κολύμπες) σε φυσικά κοιλώματα ασβεστολιθικών βράχων που εμφανίζονται περιοδικά αναλόγως με τις βροχοπτώσεις καθώς γεμίζουν με βρόχινο νερό και φιλοξενούν σημαντικό αριθμό ειδών χλωρίδας και πανίδας, πολλά από τα οποία είναι σπάνια και ενδημικά. Στις πολλές παραθαλάσσιες σπηλιές που υπάρχουν στην περιοχή βρίσκουν καταφύγιο διάφορα είδη νυχτερίδων και αρκετά είδη πουλιών που αναπαράγονται εκεί όπως αγριοπερίστερα, διάφορα είδη χελιδονιών, κουκουβάγιες και Ανθρωποπούλια. Στις σπηλιές αυτές πολύ πιθανών να βρίσκουν καταφύγιο και να αναπαράγονται και οι σπάνιες μεσογειακές φώκιες Monachus monachus καθώς υπάρχουν αναφορές από ντόπιους ψαράδες για την ύπαρξη τριών φώκιων στην περιοχή.

Η σπηλιά του Κοκκινόκρεμμου

Μεγάλο παλαιοντολογικό ενδιαφέρων παρουσιάζουν αρκετές παραθαλάσσιες σπηλιές της περιοχής καθώς σε αυτές υπάρχουν απολιθώματα προϊστορικών ζώων όπως ελεφάντων και ιπποπόταμων που έζησαν κατά την πλειστόκαινο περίοδο και τώρα έχουν εξαφανιστεί και που πολύ πιθανών να ευθύνονται οι πρώτοι νεολιθικοί άνθρωποι που έφτασαν στο νησί. Η χρονολογία άφιξης αυτών των νεολιθικών ανθρώπων συμπίπτει με τον αφανισμό των ζώων αυτών πριν περίπου 12 χιλιάδες χρόνια. Οι άνθρωποι τότε ήταν κυνηγοί τροφοσυλέκτες , δηλαδή ζούσαν αποκλειστικά από το Κυνήγι και την φύση και πιθανόν να κυνήγησαν τα ζώα αυτά μέχρι τελικού αφανισμού. Οι σπηλιές αυτές πολύ πιθανών να χρησιμοποιήθηκαν ως φυσικά καταφύγια από αυτούς τους πρώτους νεολιθικούς ανθρώπους. Έχω επισκεφτεί τις περισσότερες από αυτές τις σπηλιές και πραγματικά είναι εντυπωσιακές. Κάτι το οποίο είναι σημαντικό και μπορεί να συνδέσει τον νεολιθικό άνθρωπο με αυτές τις σπηλιές είναι το γεγονός ότι σε δύο από αυτές τις σπηλιές έχω βρει μαζί με τα οστά των ζώων χερσαία σαλιγκάρια που και αυτά έχουν αποτελέσει σημαντική πηγή τροφής για τους πρώτους νεολιθικούς ανθρώπους της Κύπρου.

Ο Μαυρόσπηλιος

Στον Μαυρόσπηλιο

Στις 5/5/2019 είχα την τύχη να δω αυτές τις σπηλιές και δια θαλάσσης. Ο φίλος Αντώνης Λ. Μακρής και το “Πολιτιστικό Εργαστήριο Ξυλοφάγου" που ο ίδιος έχει δημιουργήσει έχει οργανώσει μια τετράωρη κρουαζιέρα με 140 άτομα όπου είχα την τιμή να είμαι ο ξεναγός μαζί με τον Ελευθέριο Χατζηστερκώτη. Μιλήσαμε για θέματα Περιβάλλοντος, Γεωλογίας, Παλαιοντολογίας και Φυσικής Ιστορίας. Ο απώτερος σκοπός της μίνι κρουαζιέρας ήταν να δούμε τις σπηλιές και γενικά να γνωρίσει ο κόσμος το Ακρωτήριο Πύλα δια θαλάσσης. Τον ευχαριστώ θερμά για αυτή την πρωτοβουλία και την καταπληκτική εμπειρία που μας έδωσε.

Σπηλιά της Εγγλεζούς

Οι σπηλιές αυτές ερχόμενοι από τον ποταμό του Λιοπετριού είναι: Η σπηλιά των Αγίων Σαράντα, η σπηλιά του Νικολάτζιη, η σπηλιά της Εγγλεζούς, Ο Μαυρόσπηλιος και η σπηλιά του Κοκκινόκρεμμου.

Οι σπηλιές αυτές είναι άγνωστες για τους περισσοτέρους ανθρώπους καθώς δεν φαίνονται από ξηράς και δεν υπάρχουν εύκολες προσβάσεις για να πάει κάποιος, ακόμα και από την θάλασσα είναι αδύνατο να τις βρει κάποιος αν δεν του τις δείξει κάποιος που ξέρει καθώς υπάρχουν πολλές σπηλιές και δεν μπορεί να ξέρει ποιες από όλες είναι.

Σπηλιά του Νικολάτζιη

Η σπηλιά των Αγίων Σαράντα είναι η πιο μεγάλη από όλες και μέσα υπάρχουν οστά προϊστορικών ζώων ενσωματωμένα στον βράχο. Η σπηλιά αυτή θεωρείτε ιερός χώρος και μέσα ο επισκέπτης θα δει πολλές εικόνες αγίων και καντήλια. Τα παλιά χρόνια οι άνθρωποι που έβρισκαν τα οστά και τα δόντια αυτών των ζώων πίστευαν ότι ανήκαν σε αγίους που μόνασαν στα σπήλαια αυτά και συνδέαν τους χώρους αυτούς με την θρησκεία, έκτιζαν μάλιστα και εκκλησίες που υπάρχουν και σήμερα. Η συγκεκριμένη σπηλιά πήρε το όνομα της από τους Αγίους Σαράντα Μάρτυρες, της παγωμένης λίμνης της Σεβάστειας.

Σπηλιά των Αγίων Σαράντα

Το 1903 επισκέφθηκε τη σπηλιά της Εγγλεζούς η Αγγλίδα παλαιοντολόγος Ροδοθέα Μπέιτς (Dorothy Bate) του μουσείου φυσικής ιστορίας του Λονδίνου, η οποία διαπίστωσε ότι τα απολιθωμένα οστά ανήκαν σε ιπποπόταμους. Το γεγονός της επίσκεψης έκανε εντύπωση στους κατοίκους και από τότε η σπηλιά είναι γνωστή με το όνομα η Σπήλια της Εγγλεζούς. Η πρώτη αναφορά για την ύπαρξη των ζώων αυτών στην Κύπρο έγινε από την Ροδοθέα Μπέιτς.

Στον Μαυρόσπηλιο υπάρχουν εντυπωσιακοί σταλακτίτες και σταλαγμίτες μέρος των οποίων βρίσκονται μέσα στο νερό σε υποθαλάσσιο σπήλαιο, πράγμα που αποδεικνύει ότι κάποτε η στάθμη της θάλασσας ήταν αρκετά μέτρα πιο πίσω από ότι είναι σήμερα. Αυτό αποδεικνύετε και στην σπηλιά των Αγίων Σαράντα καθώς οστά ιπποπόταμων υπάρχουν ενσωματωμένα σε βράχους που βρίσκονται και μέσα στην θάλασσα.

Ένας πολύ σημαντικός χώρος με οστά είναι αυτός που βρίσκετε στην παραλιακή περιοχή Ξυλοφάγου και δίπλα από το Ακρωτήριο Πύλα. Στην περιοχή αυτή έχουν βρεθεί οστά ιπποπόταμων, ελεφάντων, μοσχογαλής , αρπακτικών πουλιών , χελώνας γλυκού νερού και χελώνας ξηράς.

Επικοινωνία - fanigeorge@hotmail.com - Τηλ. 96376823

Η είσοδος της σπηλιάς των Αγίων Σαράντα όπως φαίνεται μέσα από την σπηλιά