See also
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, 21.1.2018Κείμενο, φωτογραφίες και βίντεο του Γιώργου Κωνσταντίνου
Το φράγμα Κουκλιών βρίσκεται στο μικρό κατεχόμενο χωριό Κούκλια Αμμοχώστου και πρόκειται για το πρώτο φράγμα που έχει κατασκευαστεί στην Κύπρο. Έχει κατασκευαστεί από τους Βρετανούς το 1900 για την άρδευση των καλλιεργειών των χωριών Καλοψίδα, Κούκλια και Γαϊδουράς τα οποία γειτνιάζουν με το φράγμα. Οι τότε καλλιέργειες ήταν ως επί το πλείστον βαμβακιού. Πρόκειται για χωμάτινο φράγμα που δέχεται νερό από τους δύο μεγάλους μας χειμάρρους Πεδιαίο και Γιαλιά. Προπολεμικά ήταν γνωστή ως η «Χαβούζα» των Κουκλιών και ήταν χωρητικότητας περίπου 4.500 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού όταν κατασκευάστηκε και με βάθος περίπου έξι μετρά, ενώ τώρα η χωρητικότητα σε νερό είναι πολύ πιο λίγη και το βάθος δεν ξεπερνά τα δύο μέτρα λόγω των όγκων χώματος που έχουν κουβαλήσει μέσα οι δύο ποταμοί. Είναι μια άγνωστη λίμνη για τον περισσότερο κόσμο καθώς δεν φαίνεται από κανέναν δρόμο και ο μόνος δρόμος για να πάει κάποιος εκεί είναι ένας χωματόδρομος από το κέντρο του χωριού.
Δύο χείμαρροι
Τα παλαιότερα χρόνια το φράγμα γέμιζε κάθε χρόνο καθώς τότε είχαμε πολυομβρίες και οι δύο χείμαρροι κατέβαιναν κάθε χρόνο ορμητικοί και γέμιζαν το φράγμα. Από τότε που έβγαλα αυτές τις φωτογραφίες, στις 9/3/2015, δυστυχώς το φράγμα δεν έχει ξαναπιάσει νερό λόγω της παρατεταμένης ανομβρίας που μαστίζει τον τόπο μας.
Σε περιόδους με αρκετή βροχόπτωση που η λίμνη γεμίζει, μετατρέπεται σε έναν πραγματικό παράδεισο για τα αποδημητικά πουλιά και αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς υδροβιότοπους της Κύπρου. Χιλιάδες υδρόβια πουλιά χρησιμοποιούν τη λίμνη ως ενδιάμεσο μεταναστευτικό σταθμό, ενώ άλλα διαχειμάζουν και αναπαράγονται εκεί. Αποτελεί επίσης παράδεισο για πολλούς ντόπιους αλλά και ξένους παρατηρητές και φωτογράφους άγριων πτηνών. Εκεί έχουν καταμετρηθεί πέραν των 200 διαφορετικών ειδών πουλιών, δηλαδή περισσότερα από τα μισά είδη πουλιών που καταγράφηκαν σε ολόκληρη την Κύπρο. Τον Μάιο του 2015 έχει αναφερθεί και το σπανιότατο για την Κύπρο, Lesser flamingo (Phoenicopterus minor), που αποτελεί την πρώτη και μοναδική αναφορά για την Κύπρο μέχρι τώρα και που είχα την τύχη να το δω και να το φωτογραφίσω.
Σε υδρόβια βλάστηση
Πολλά πουλιά όπως φαλαρίδες, νερόκοτες, αναπαράγονται εκεί φτιάχνοντας επιπλέοντες φωλιές μέσα στο νερό και μέσα σε υδρόβια βλάστηση, ενώ άλλα όπως πάπιες, καλαμοκανάδες, πελλοκατερίνες και πολλά άλλα είδη φτιάχνουν τη φωλιά τους περιμετρικά της λίμνης. Την αναφέρω και ως λίμνη διότι μοιάζει με φυσική λίμνη περισσότερο από ό,τι με φράγμα.
Το πιο εντυπωσιακό και εξωπραγματικό όμως θέαμα για τα δεδομένα της Κύπρου είναι ένα είδος υδρόβιου φυτού που φύεται μέσα στο νερό και ανθίζει τον μήνα Μάρτιο. Τα άνθη και τα φύλλα του επιπλέουν στην επιφάνεια του νερού το ένα κολλητό στο άλλο και καταλαμβάνει σχεδόν ολόκληρη τη λίμνη και μοιάζει με ένα απαλό άσπρο πέπλο απλωμένο στο νερό.
Ranunculus sphaerospermus
Πρόκειται για το υδρόβιο φυτό Ranunculus sphaerospermus της οικογενείας Ranunculaceae και βρίσκεται στην κόκκινή λίστα των προστατευόμενων ειδών της IUCN Red List. Το συναντάμε στην Ευρώπη, την Κύπρο, τη νοτιοδυτική Ασία και τη βόρειο Αφρική. Είναι εποχιακό φυτό και φύεται σε ήσυχα ρυάκια, σε εποχιακά λιμνία και ρηχές λίμνες. Το άνθος του έχει διάμετρο 15 με 20 χιλιοστά με πέντε άσπρα πέταλα ενώ το κέντρο του άνθους είναι κίτρινο. Το φυτό αυτό μπορεί να παραμείνει αδρανές μέχρι και μερικά χρόνια περιμένοντας ξανά το νερό σε μια λίμνη για να δραστηριοποιηθεί ξανά. Το συναντάμε σε δύο διαφορετικούς σχηματισμούς στο φύλλωμα, αλλά πρόκειται για το ίδιο είδος. Ένα υποείδος του φυτού αυτού ο Ranunculus peltatus φύεται σε εποχιακά λιμνία σε μερικές περιοχές, μια από αυτές είναι στον ποταμό του Λιοπετρίου.
Όταν η λίμνη είναι γεμάτη με νερό υπάρχουν και αρκετά ψάρια που αποτελούν μια καλή πηγή τροφής για όλα τα υδρόβια πουλιά. Τα ψάρια τα κουβαλούν οι δύο χείμαρροι από τα φράγματα που υπερχειλίζουν και καταλήγουν στους ποταμούς.
Άσπρο πέπλο από εκατομμύρια λουλούδια
Ανακάλυψα τη λίμνη αυτή εντελώς τυχαία. Ήμουν σε έναν χωματόδρομο και την είδα από μακριά, την πλησίαζα και έβλεπα τη μισή λίμνη κάτασπρη και δεν μπορούσα να καταλάβω γιατί. Όταν έφτασα εκεί και κατάλαβα ότι το άσπρο πέπλο που έβλεπα ήταν από εκατομμύρια λουλούδια μέσα στο νερό έμεινα άφωνος, δεν περίμενα να δω αυτό το θέαμα στην Κύπρο.
Το θέαμα ήταν εξωπραγματικό, εκατοντάδες πουλιά κολυμπούσαν ανάμεσα στα λουλούδια ενώ σμήνη από πάπιες, χαλκόκοτες, ερωδιοί, αρπαχτικά πουλιά ακόμα και φλαμίνγκο πετούσαν πάνω από τη λίμνη. Χιλιάδες λιβελούλες και πεταλούδες πετούσαν ολόγυρα. Πραγματικά εκείνη τη μέρα είχα την πιο συναρπαστική εμπειρία της ζωής μου από την κυπριακή φύση.
Τα λόγια και οι φωτογραφίες δεν μπορούν να αποδώσουν την πραγματική μαγεία της λίμνης αυτής. Επισκεφτείτε τη λίμνη αυτή σε περίοδο πολυομβρίας κατά τον μήνα Μάρτιο και θα εκπλαγείτε. Μπορεί η λίμνη αυτή να βρίσκεται στα κατεχόμενα, αλλά τα κατεχόμενα εδάφη είναι μέρος της πατρίδας μας, είναι δικά μας και έχουμε ηθική υποχρέωση να τα γνωρίσουμε και να δείχνουμε συνεχώς την παρουσία μας παντού στον κατακτητή.
Δυστυχώς η κλιματική αλλαγή που ζούμε τα τελευταία χρόνια και που φέρνει με ταχείς ρυθμούς την ερημοποίηση στον τόπο μας θα έχει καταστροφικές συνέπειες σε όλο το φάσμα της βιοποικιλότητας. Οι χείμαρροι και οι υγροβιότοποι θα μένουν για χρόνια χωρίς νερό, η συγκεκριμένη λίμνη αν δεν βρέξει και φέτος θα είναι ο τρίτος κατά σειρά χρόνος που θα παραμείνει χωρίς νερό.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Ο Γιώργος Κωνσταντίνου γεννήθηκε το 1960 στη Λευκωσία και είναι φυσιοδίφης ερευνητής της κυπριακής βιοποικιλότητας. Φωτογράφος και κινηματογραφιστής αγρίας ζωής και πρόεδρος του συνδέσμου προστασίας φυσικής κληρονομίας και βιοποικιλότητας της Κύπρου. Με ακούραστη δράση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσον αφορά το περιβάλλον και την βιοποικιλότητα του τόπου μας.
No comments:
Post a Comment