Ο παλαιός νερόμυλος στο χωριό Πλατανιστάσα - Platanistasas Old Watermill - Cyprus

See also

Το χωριό Πλατανιστάσα - Platanistasa Village - Cyprus

All about Cyprus - Όλα για την Κύπρο

Ενάμισυ χιλιόμετρο βόρεια, πριν την είσοδο του χωριού Πλατανιστάσα, εκατό περίπου μέτρα πριν από το δίστρατο που οδηγεί από τη μιά στην Πλατανιστάσα - Άλωνα και από την άλλη στο χωριό Αληθινού - Λειβάδια - Πολύστυπος βρίσκεται ένας καλά διατηρημένος νερόμυλος, ο οποίος για πολλά χρόνια πριν φανούν τα άλλα μέσα παραγωγής αλευριού-πουργουριού, εξυπηρετούσε τις ανάγκες των κατοίκων της γύρω περιοχής.

Ο Νερόμυλος αυτός είναι ένα εξαίρετο δείγμα νερόμυλων, σπάνιας ομορφιάς. Βρίσκεται σχεδόν ένα μέτρο πάνω από την κοίτη του ποταμού, στην νότια πλευρά του, απέναντι από ένα καταπράσινο από φουντουκιές και καρυδιές, πανέμορφο τοπίο.

Το αυλάκι του, ξεκινά από την ένωση των δύο ποταμών (διποτάμια), των ποταμών Άλωνας-Πλατανιστάσας από τη μιά, και Πολυστύπου-Λειβαδιών-Αληθινού από την άλλη. Έχει μήκος περίπου διακόσια μέτρα και φθάνει σε μια καλά διατηρημένη δεξαμενή του νερόμυλου. Από εκεί πέφτει με ορμή από την καταπακτή, κτυπά στη φτερωτή και γυρίζει τις τεράστιες μυλόπετρες που συνθλίβουν το στάρι και παράγουν αλεύρι, ή πουργούρι.

Το Κοινοτικό Συμβούλιο Πλατανιστάσας αποφάσισε όπως προβή στην απαλλοτρίωση του και στην μετατροπή του σε εργαστήριο παραδοσιακής αλέσεως αλεύρων.

Ο Νερόμυλος ανήκε στην Εκκλησία Αρχαγγέλου Μιχαήλ Πλατανιστάσας και τον ενοικίαζε σε διάφορους, που έκαναν τους μυλωνάδες. Αλήθεια! Πόσες ιστορίες έχουμε ακούσει για τούτο το μύλο, για στοιχεία και φαντάσματα.

Από την Εκκλησία του Αρχαγγέλου, πωλήθηκε στο μ.Γ. Κατσιαρτή (Τρουλλουρή) και από αυτό στο μ. Ζωγράφο Θεόδοτο Κάνθο. Σήμερα βρίσκεται στην κατοχή της θυγατέρας του Θεόδοτου Κάνθου, Ευγενίας.

Ευχή όλων, σύντομα να γίνουν οι σχετικές διευθετήσεις, ώστε ο νερόμυλος αυτός να αναπαλαιωθεί, να γίνει προσιτή πρόσβαση σ’ αυτόν και να καταστεί, μαζί με την Μονή του Τιμίου Σταυρού του Αγιασμάτι και τα άλλα μνημεία της Πλατανιστάσας, πόλος έλξης επισκεπτών, για πρόοδο και ευημερία της Πλατανιστάσας.

Υπογράφτηκαν σήμερα 17 Μαίου 2018, στα Γραφεία της Επαρχιακής Διοίκησης Λευκωσίας τα συμβόλαια για την συντήρηση και αποκατάσταση του Παραδοσιακού Νερόμυλου και δύο γεφυριών της κοινότητας από τον Έπαρχο Λευκωσίας κ. Μάριο Παναγίδη και την εταιρεία Hypercon, η οποία ανέλαβε την εκτέλεση του έργου.

Το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Εθνικούς Πόρους.

Ευχαριστούμε την μονάδα Ευρωπαϊκού Ταμείου του Υπουργείου Εσωτερικών, τον Έπαρχο Λευκωσίας κ. Μάριο Παναγίδη και όλους όσους βοήθησαν στην ωρίμανση του έργου.

Ο Παραδοσιακός Νερόμυλος μετά την αποπεράτωση του θα είναι στολίδι της κοινότητας και της γύρω περιοχής, λόγω της θέσεως του και πόλος έλξης επισκεπτών για περιήγηση του και παρακολούθησης του τρόπου άλεσης αλεύρου!!

Πηγη: https://www.platanistasa.org/

Photos 2023 : Demetris Kolokotronis

Ενετικός Νερόμυλος ή Nερόμυλος του Χατζιατού στο χωριό Άγιος Θεόδωρος στην επαρχία Λάρνακας- Old Watermill at Agios Theodoros Larnakas - Cyprus

See also 

Άγιος Αθανάσιος ο Πεντασχοινίτης: αποκαλύφθηκαν ο τάφος και ο ναός του στο χωριό Άγιος Θεόδωρος στην επαρχία Λάρνακας- Cyprus

Το χωριό Άγιος Θεόδωρος στην επαρχία Λάρνακας -- Cyprus

Το ξωκλήσι των Αγίων Αναργύρων στο χωριό Αγίος Θεοδώρος Λάρνακας -- Cyprus

Εκκλησία Αγίου Θεοδώρου στο χωριό Άγιος Θεόδωρος στην επαρχία Λάρνακας -- Cyprus

All about Cyprus - Όλα για την Κύπρο

Συντεταγμένες -  QC66+H5H Venetian Aqueduct, Agios Theodoros 7730

Είναι ένα σημαντικό και αξιόλογο έργο λαϊκής αρχιτεκτονικής, των περασμένων χρόνων, που κατασκευάστηκε από κατοίκους του Αγίου Θεοδώρου.

Ολόκληρος ο νερόμυλος είναι κτισμένος με αμμόπετρες, τις οποίες λατόμησαν από τις κατακόρυφες πλαγιές της κοιλάδας που δημιούργησε ο Πεντάσχοινος. Βρίσκεται στη νότια πλευρά του χωριού, κοντά στις όχθες του ποταμού.

Βλέποντας την κατασκευή του μύλου, αυτήν που διασώθηκε, συμπεραίνεις πως πρόκειται για έργο πρωτότυπο και αξιοθαύμαστο. Στη σημερινή του μορφή, παρουσιάζεται μια πέτρινη τοιχοποιία, μήκους έξι ως εφτά μέτρων, στηριγμένη σε τρεις ισομεγέθεις καμάρες, το ύψος των οποίων φτάνει τα δυο μέτρα.

Ιστορία

Αρχές του 19ου αιώνα στο χωριό Πάχνα της επαρχίας Λεμεσού που βρίσκεται κτισμένο στους πρόποδες του Τροόδους, δύο παιδιά, ένα αγόρι και ένα κορίτσι, γεννιούνται με διαφορά λίγες μέρες. Το αγόρι το ονόμασαν Αετό και το κορίτσι Ιφιγένεια. Οι πατεράδες έδωσαν τα χέρια και υποσχέθηκαν, όταν μεγαλώσουν τα παιδιά τους να τα παντρέψουν. Έδωσαν τον λόγο τους, που στην τότε εποχή ήταν ταυτόχρονα και συμβόλαιο τιμής.

Μεγαλώνοντας τα παιδιά, έγιναν οι καλύτεροι φίλοι. Ούτε για σκέψη να παντρευτούν μαζί. Φθάνοντας σε ηλικία γάμου, ο πατέρας της Ιφιγένειας μίλησε στον πατέρα του Αετού σχετικά με την υπόσχεση που έδωσαν πριν χρόνια. Μαζί ανακοίνωσαν την απόφαση τους στα παιδιά και τους είπαν ότι θα τους παντρέψουν.

Το βράδυ ο νεαρός πια άντρας, αφού μάζεψε τα λιγοστά ρούχα του, αποχαιρέτησε κρυφά την φίλη του, η οποία του έδωσε για ενθύμιο ένα μαντήλι κεντημένο με το όνομα της, δώρο από τον πατέρα της για τα 18 της χρόνια και έφυγε μέσα στο σκοτάδι, χωρίς να ξέρει και ο ίδιος που θα κατέληγε. Ήθελε να φύγει από το χωριό του και να πάει όσο μπορούσε πιο μακριά για αποφύγει να παντρευτεί την καλύτερη του φίλη.

Πέρασε από βουνά και λαγκάδια και αφήνοντας πίσω του πολλά χωριά, έφθασε στο μικτό χωριό Άγιος Θεόδωρος Λάρνακας, το οποίο απείχε πολύ από το δικό του. Έψαξε να βρει τόπο για να κατοικήσει. Νότια του χωριού και στην ανατολική όχθη του ποταμού Πεντάσχοινος, βρήκε ένα νερόμυλο ο οποίος ήταν σε αχρησία. Ο ιδιοκτήτης του, μεγάλης ηλικίας και χωρίς κανένα συγγενή, δεν μπορούσε να τον δουλέψει. Συμφώνησαν λοιπόν με τον νεαρό, να του πουλήσει την περιουσία του και τον μύλο μαζί και να τον πληρώσει σε δύο χρόνια.

Στο χωριό Πάχνα, όταν μαθεύτηκε ότι ο νεαρός Αετός έφυγε και δεν θα γυρνούσε ποτέ, ο πατέρας της Ιφιγένειας θεώρησε την πράξη του ατιμωτική για τον ίδιο και την οικογένεια του και ορκίστηκε να τον σκοτώσει. Μίσθωσε δύο, γνωστούς τότε Τούρκους δολοφόνους και τους έδωσε εντολή να τον αναζητήσουν σε ολόκληρο το νησί και όπου τον βρουν να τον σκοτώσουν.

Τα χρόνια περνούσαν και οι δολοφόνοι γυρνούσαν από χωριό σε χωριό ψάχνοντας να βρουν το Αετό. Πλησίαζαν Χριστούγεννα όταν έφθασαν στον Άγιο Θεόδωρο. Ρώτησαν αν ήξεραν κάποιον με το όνομα Αετός και τους είπαν που θα τον έβρισκαν. Προχώρησαν νότια από το χωριό και σε λίγη ώρα είδαν από μακριά τον νερόμυλο του Αετού. Έπειτα, κρύφτηκαν στην κοίτη του ποταμού και περίμεναν να νυχτώσει.

Μετά από ώρες το πρώτο σκοτάδι έφερε μαζί του και μεγάλη μπόρα. Έτσι οι δολοφόνοι κτύπησαν την πόρτα του σπιτιού του Αετού, παριστάνοντας τους στρατοκόπους που έχασαν τον δρόμο τους μέσα στο σκοτάδι.

Ο Αετός τους λυπήθηκε και τους άνοιξε την πόρτα. Τους πρόσφερε στεγνά ρούχα, ζεστασιά, πλούσιο φαγητό και έστρωσε στρωσίδια δίπλα από το τζάκι.

Τα χαράματα, οι δυο δολοφόνοι, ξύπνησαν για να τελειώσουν την δουλεία που είχαν πληρωθεί για να κάνουν. Όμως η καλοσύνη και η φιλοξενία του Αετού δεν τους επέτρεψαν να την ολοκληρώσουν. Είπαν την αλήθεια στον Αετό και συμφώνησαν να πουν ψέματα στον πατέρα της Ιφιγένειας ότι τον σκότωσαν αλλά για να γίνουν πιστευτοί έβγαλε το μαντήλι της Ιφιγένειας που φύλαγε με ευλάβεια τόσα χρόνια.

Άλλαξε το όνομα του και το έκανε Χατζατός (Χατζή Αετός). Έτσι, όλοι πήγαιναν να αλέσουν το σιτάρι τους στο νερόμυλο του Χατζατού.

Πηγές: Άγιος Θεόδωρος Λάρνακας το δώρο του Πεντασχοίνου, Κώστας Παπαγεωργίου, 2009

Photos 4/1/2013 by George Konstantinou

Ο Νερόμυλος του Καφετζιή στη κατεχόμενη Λάπηθο - Old Watermill at Lapithos - Cyprus

See akso

All about Cyprus - Όλα για την Κύπρο

Η κατεχόμενη κωμόπολη Λάπηθος - Lapithos Village - Cyprus

Πρόκειται για τον τελευταίο στη σειρά νερόμυλο της Λαπήθου, ο οποίος βρισκόταν δίπλα από τα καφενεία του Ττοουλή του Λαδόμματου και του Μεθοδίου Πελεκάνου, λίγα μόλις μέτρα από την εκκλησία του Τιμίου Προδρόμου. Ο νερόμυλος αυτός, με τις χαρακτηριστικές καμάρες και τον μεγάλο εσωτερικό χώρο, ήταν και ο μοναδικός ο οποίος λειτουργούσε μέχρι τον Ιούλιο του 1974. - Πηγή Yiannis Kypri

Με τη βοήθεια των φίλων Λαπηθιωτών Κώστα Μαγειρούδη και Ανδρέα Χειμωνίδη, ερευνήσαμε και ταυτοποιήσαμε όλους τους εννέα εναπομείναντες από τους 19 (μέχρι τη δεκαετία του 1950) και 21 (κατά τα αρχαιότερα χρόνια) νερόμυλους της κατεχόμενης κωμόπολης της Λαπήθου. Η ύπαρξη των νερόμυλων στη Λάπηθο ανάγεται στα χρόνια της Φραγκοκρατίας. Όλοι τους κτίστηκαν από χέρια ξακουστών Λαπηθιωτών μαστόρων, κατά μήκος της ροής του ποταμού του Κεφαλόβρυσου.

Εκτός από σιτάρι, κατά την πολύχρονη πορεία τους και κατά καιρούς, ορισμένοι μύλοι χρησιμοποιήθηκαν και ως βαμβακόμυλοι ή ζαχαρόμυλοι, ενώ αυτός του Θωμά χρησιμοποιήθηκε και για το άλεσμα αλατιού. Είναι γνωστό ότι στον κάμπο της Λαπήθου υπήρχε τα παλιά χρόνια εκτεταμένη καλλιέργεια βαμβακιού και ζαχαροκάλαμου, καθώς και αφθονία χαρουπιών, η τελική επεξεργασία των οποίων γινόταν από τους νερόμυλους της Λαπήθου.

Ο Φλώριος Βουστρώνιος στην «Ιστορία της Κύπρου» αναφέρει ότι η πηγή στη Λάπηθο είναι πολύ μεγάλη και πολύ χρήσιμο για το βασίλειο [των Ενετών], τόσο για την παραγωγή ζάχαρης όσο και για την παραγωγή βαμβακιού». 

Σήμερα, η εγκατάλειψη, η αλόγιστη ανάπτυξη χωρίς σεβασμό στα ιστορικά αυτά μνημεία, αλλά προ πάντων το στέρεμα του Κεφαλόβρυσου, συνθέτουν μιαν απελπιστική εικόνα που τίποτα δεν θυμίζει τους παλιούς καλούς καιρούς που η ιστορική αυτή κωμόπολη έσφυζε από ζωή. Ωστόσο, έστω και έτσι ερειπωμένοι που έχουν απομείνει, στέκουν εκεί, μάρτυρες της ματωμένης ιστορίας αυτού του τόπου.

Οι 19 νερόμυλοι της Λαπήθου, κατά σειρά αρχίζοντας από την πηγή του Κεφαλόβρυσου, ήταν:

1. Ο μύλος του Καζέλη, ή μύλος του Κεφαλόβρυσου όπως έχει επικρατήσει μετά την καταστροφή του πρώτου μύλου που υπήρχε εκεί (δέστε πιο κάτω).

2. Το Μυλαρούδιν του Θωμά

3. Ο Μύλος του Χατζηνικολή ή Μίσκαλος

4. Ο Μύλος ο Τζιηνούρκος

5. Ο Μύλος του Παπά

6. Ο Μύλος της Καμάρας ή του Κουζούμπαναη

7. Ο Μύλος του Φανή ή Πασιαρτή)

8. Ο Μύλος του Ξερόλακκου

9. Το Μυλαρούδι του Ττερζή

10. Το Μυλαρούδιν του Στυλλή του Αντρία

11. Ο Γερόμυλος

12. Ο Μύλος του Μούρεττου (επιχωματώθηκε το 1970 για να γίνει προέκταση της πλατείας Αγίας Παρασκευής)

13. Ο Μύλος του Αγίου Παντελεήμονα, δεν υπάρχουν ίχνη

14. Ο Μύλος του Στρατουρά

15. Το Μυλαρούδιν του Καλημέρα

16. Ο Μύλος του Χατζηλία (Αγαθοκλέους)

17. Ο Μύλος της Καυκάλας ή Κατούρη

18. Ο Μύλος του Κωνσταντινίδη-Εγγλέζου ή Καπλάνη

19. Ο Μύλος του Καφετζιή 

Επίσης, μεταξύ των μύλων της Καμάρας (6) και του Πασιαρτή (7) βρισκόντουσαν και άλλοι δύο, οι οποίοι είχαν καταρρεύσει νωρίτερα. Κάποιες πληροφορίες παλιών κατοίκων αναφέρουν ως πρώτο νερόμυλο όχι αυτόν του Κεφαλόβρυσου αλλά κάποιον άλλο πιο κοντά στην πηγή, η οποία ήταν 4-5 πόδια ψηλότερη και αρκετά δύσβατη τότε. Βρισκόταν κάτω από τη μικρή πλατεία μπροστά στον κεφαλόβρυσο και σώζονται ακόμα κάποιες πέτρες στο περιβολάκι από κάτω. 

Από τους πιο πάνω σώζονται αναγνωρίσιμα τα ερείπια εννέα νερόμυλων, των αριθμών 1, 2, 3, 6, 7, 16, 17, 18 και 19, Πηγή - Κείμενο Yiannis Kypri απο την ομάδα στο F/B Κυπριακοί Νερόμυλοι - Cyprus Watermills - Kıbrıslı su değirmenleri

  Photos by George Konstantinou 

Οι νερόμυλοι, και κατ’ επέκταση οι αλευρόμυλοι της Λαπήθου ήταν εξ’ ολοκλήρου κτισμένοι και κατασκευασμένοι από χέρια Λαπηθιωτών, ενώ οι πεπειραμένοι μυλωνάδες ήταν εγγυητές της εύρυθμης λειτουργίας, ανάπτυξης και προόδου, καθώς και της οικονομικής βιωσιμότητας του όλου συστήματος των νερόμυλων. Αυτοί ήταν οι άνθρωποι που γνώριζαν τα μυστικά του επαγγέλματος, μπορούσαν να λύσουν τα τεχνικά προβλήματα άμεσα, να επιλέξουν τις σωστές μυλόπετρες, και να προσφέρουν ποιοτική και γρήγορη εξυπηρέτηση στους πελάτες.

Άνθρωποι, κυρίως γεωργοί, κατευθύνονταν στη Λάπηθο και από τα τρία σημεία του ορίζοντα, με φορτωμένα ζώα, όχι μόνο για να αλέσουν τα γεννήματά τους, αλλά οι περισσότεροι απ’ αυτούς και για να προμηθευτούν ή να συντηρήσουν τα γεωργικά τους εργαλεία από την ακμάζουσα τότε βιομηχανία της σιδηρουργίας, που ανθούσε ταυτόχρονα με τις άλλες λαϊκές τέχνες στη Λάπηθο, όπως την Κεραμική, την Υφαντουργία και τόσες άλλες.

Οι μεγάλοι κυρίως νερόμυλοι ξεκινούσαν δουλειά από τα τέλη Μαΐου και συνέχιζαν μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου, δουλεύοντας σχεδόν νυχθημερόν για να μπορέσουν να εξυπηρετήσουν την πολυπληθή πελατεία τους, πολλές φορές μάλιστα διέθεταν και χώρους διαμονής για τους πελάτες τους, αλλά και στάβλους για τα ζώα.

Αυτή η ανθούσα βιομηχανία των νερόμυλων της Λαπήθου κράτησε τα σκήπτρα μέχρι τη δεκαετία του 1950, ενώ σημεία κάμψης παρουσίασε μέσα στη δεκαετία του 1960, αφού στο μεταξύ η ευρεία χρήση του ηλεκτρικού ρεύματος γέμισε τα γύρω χωριά με ηλεκτρικούς αλευρόμυλους, ενώ ταυτόχρονα έκανε και την εμφάνισή της πάνω σε Παγκύπρια βάση η Ε.Κ.Α., η γνωστή Ένωση Κυπριακών Αλευρόμυλων.

Παρ’ όλα αυτά, έστω και ένας νερόμυλος αυτός του Καφετζή,  συνέχιζε να εργάζεται μέχρι το καλοκαίρι του 1974, οπότε αναγκάστηκε να διακόψει τη λειτουργία του, λόγω της τουρκικής εισβολής.

Πηγή: http://www.lapithos.org.cy/.../34%20LAPITHOS-S1...

Ο Νερόμυλος του Καραμεμμέτη στην κατεχόμενη Κυθρέα - Old Watermill in Kythrea Village - Cyprus

See also

Το κατεχόμενο χωριό Κυθρέα - Kythrea Village - Cyprus

Χάρη στα άφθονα νερά της πηγής και την κατάλληλη μορφολογία του εδάφους, η Κυθρέα είχε τη μεγαλύτερη συγκέντρωση υδροκίνητων αλευρόμυλων στην Κύπρο. Ιστορικές αναφορές στους νερόμυλους της Κυθρέας ανάγονται στην περίοδο της Φραγκοκρατίας, συνεχίστηκαν επί Βενετών και αυξήθηκαν μετά την κατάκτηση της Κύπρου από τους Οθωμανούς (1571). Ήδη από την αρχή της περιόδου, στην πρώτη πληθυσμιακή και φορολογική επισκόπηση των Οθωμανών το 1572, σημειώνονται 33 νερόμυλοι στην Κυθρέα, σηματοδοτώντας μια νέα φάση της ιστορίας τους υπό τους νέους κυριάρχους.

Η Κυθρέα δεσπόζει της πεδιάδας της Μεσαορίας, και η παρουσία μεγάλου αριθμού αλευρόμυλων σε τόσο μικρή απόσταση από τον σιτοβολώνα της Κύπρου αλλά και από την πρωτεύουσα, της προσέδιδε οικονομική αλλά και στρατηγική σημασία. Σε περιπτώσεις εξεγέρσεων, η κατάληψη των μύλων της Κυθρέας ήταν καθοριστική για την τροπή των γεγονότων, εφόσον σήμαινε στέρηση της τροφοδοσίας της πρωτεύουσας. Παράλληλα, οι πολυάριθμοι και ιδιαίτερα αποδοτικοί μύλοι της Κυθρέας ήταν περιζήτητες προσοδοφόρες επιχειρήσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι συχνά τις βρίσκουμε στην κατοχή σημαντικών αξιωματούχων, όπως ο Χατζηγεωργάκης Κορνέσιος, ή θρησκευτικών ιδρυμάτων.

Κατά την περίοδο της βρετανικής διακυβέρνησης οι περισσότεροι μύλοι της Κυθρέας περνούν σταδιακά στην κατοχή ιδιωτών, ο αριθμός τους ωστόσο παραμένει σταθερός. Ο Sir Samuel Baker, που διέσχισε έφιππος την Κυθρέα το 1879, παρατήρησε ότι, λόγω έλλειψης επιστημονικού ελέγχου και σχετικής νομοθεσίας, γινόταν μεγάλη σπατάλη του περισσού νερού, το οποίο θα μπορούσε να αποθηκεύεται σε δεξαμενές, τις ώρες που οι μύλοι δε λειτουργούσαν.

Οι εύλογες ανησυχίες του Baker επαληθεύτηκαν στην πορεία του 20ού αιώνα. Η υπερεκμετάλλευση των υδάτινων πόρων παράλληλα με τη μείωση της βροχόπτωσης ήταν δύο σημαντικοί παράγοντες που συνέβαλαν στη σταδιακή έλλειψη νερού. Σε αυτούς προστέθηκε η μεγάλη ξηρασία του 1932-33, η οποία επηρέασε σοβαρά τη γεωργική παραγωγή και στέρησε την κινητήρια δύναμη των νερόμυλων. Στην Κυθρέα ειδικότερα, οι γεωτρήσεις και κυρίως η εκτροπή των νερών της πηγής για άρδευση και ύδρευση 13 χωριών της Μεσαορίας το 1956, οδήγησαν στην εξάντληση της κύριας πηγής. Η παράλληλη εμφάνιση των νέων κυλινδρόμυλων εκτόπισε οριστικά τους παραδοσιακούς νερόμυλους. Κάποιοι από αυτούς μετατράπηκαν σε πετρελαιοκίνητους με μηχανή ντίζελ και λειτουργούσαν μέχρι το 1974 (Μύλος της Τερατσιάς), ενώ ο Μύλος Γιατρός λειτουργούσε από το 1952 ως ελαιοπιεστήριο.

Πηγές:

Σάββας Π. Χριστίδης, Κυθραία. Η πράσινή μας κοιλάδα, Λευκωσία 2003.

Ευφροσύνη Ριζοπούλου-Ηγουμενίδου, “Ο Κεφαλόβρυσος και οι νερόμυλοι της Κυθρέας μέσα από ιστορικές αναφορές” στο: Κ. Γιάλουκας (επιμ.), Πρακτικά Α΄ επιστημονικού Συνεδρίου Δήμου Κυθρέας “Χυτροι-Κυθρέα. Χιλιάδες χρόνια Ιστορίας, Πολιτισμου και Προσφοράς, Λευκωσία: Δήμος Κυθρέας 2016. Δήμος Κυθρέας: Αμμοχώστου - https://www.kythrea.com/

    Photos 12/6/2016 by George Konstantinou

Νερόμυλος στην Ποταμιά στις όχθες του ποταμού Γιαλιά - Old Watermill in Potamia - Cyprus

Πρόκειται για τον αρχαιότερο νερόμυλο της Κύπρου  βρίσκεται στο χωριό  Ποταμιά στις όχθες του ποταμού Γιαλιά ή Γαυλιά.

Τέσσερις νερόμυλοι με κοινό χαρακτηριστικό ότι δεν έχουν κάθετο ψηλό υδατόπυργο, αλλά το νεραύλακο παίρνει μια κλίση προς τα κάτω μέσω ενός λούρουππα ο οποίος στενεύει προς το τέλος, κάτι το οποίο δημιουργεί ωστική δύναμη αρκετή για να γυρίσει η φτερωτή. Ο πρώτος στην Ποταμιά και οι άλλοι τρεις στην Κυθρέα. Πηγή Yiannis Kypri

See also 

Το χωριό Ποταμιά - Potamia village - Cyprus

List of Cyprus archaeological sites on this blog

Old Watermill - Νερόμυλοι της Κύπρου

Photos 26/8/2023 

by George Konstantinou

Νερόμυλος Αγίου Σωζόμενου στις όχθες του ποταμού Άλυκου - Old Watermill in Agios Sozomenos - Cyprus

Ένας από τους 650 νερόμυλους που υπάρχουν στην Κύπρο είναι αυτός του Αγίου Σωζόμενου που βρίσκεται στον ποταμό Άλυκο

See also - Tο ερημωμένο χωριό Άγιος Σωζόμενος- Agios Sozomenos village 

   Photos 26/8/2023 

by George Konstantinou

Ο Νερόμυλος της Μαλούντας στις όχθες του Ποταμού Ξερού στο χωριό Άγιο Ιωάννη Μαλούντας στην επαρχία Πάφου - Watermill in Agios Ioannis Malountas, Paphos - Cyprus

 Νερόμυλος της Μαλούντας, σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία στον Άγιο Ιωάννη Μαλούντας στη Πάφο και Βρέτσια. Ένας από τους πιο όμορφους και επιβλητικούς νερόμυλους του νησιού μας. Βρίσκεται στον ποταμό Ξερό.

                                          Photos 6/7/2020 

by George Konstantinou

Ο παλιός νερόμυλος του Τζιαμάλ Μπέη στην περιοχή Αγρίδι στο Δάλι στις όχθες του ποταμού Γιαλιά ή Γαυλιά - Watermill in Dali - Cyprus

Ο νερόμυλος βρίσκεται στην περιοχή Αγρίδι, στο δρόμο προς Ποταμιά, απέναντι από το μεσαιωνικό εκκλησάκι του Αγίου Δημητριανού.

 Ο νερόμυλος ανήκε στον πλούσιο γαιοκτήμονα Τζιαμάλ Μπέη, που κατοικούσε σε αρχοντικό σπίτι (κονάτζι), κοντά στο νερόμυλο. Οι κάτοικοι θυμούνται το μεγάλο περιβόλι του Μπέη που ποτιζόταν από το ίδιο αυλάκι και τροφοδοτούσε το νερόμυλο. Δίπλα από τον υδατόπυργο υπήρχε μικρό σπίτι, το οποίο χρησιμοποιούσε σαν εξοχικό η Φατμά, κόρη του Τζιαμάλ Μπέη. Ο νερόμυλος ήταν ο μεγαλύτερος της περιοχής. Άλεθε σιτάρι, κριθάρι, πουργούρι και ρόδι. Στο μύλο δούλευαν δύο υπάλληλοι του Τζιαμάλ Μπέη, ο Κουτσοπαναής από την Ποταμιά και ο Ξιούρος.

Όταν ο μύλος έκελισε το 1950, εγκαταλείφθηκε και σιγά σιγά ερειπώθηκε. Το 2002 ανακηρύχθηκε ως Αρχαίο Μνημείο Β Πίνακα και μεταξύ του 2007 και 2010, έγιναν εργασίες συντήρησης και μερικής αποκατάστασης του νερόμυλου από το συνεργείο του Τμήματος Αρχαιοτήτων. Το έργο χρηματοδοτήθηκε από το Τμήμα Αρχαιοτήτων και το Δήμο Ιδαλίου. Η αρχιτεκτονική μελέτη, εκπονήθηκε από ομάδα ιδιωτών αρχιτεκτόνων, που εργοδότησε ο Δήμος Ιδαλίου. Στις αίθουσες που έχουν αναπαλαιωθεί, φιλοξενείται έκθεση φωτογραφίας και πληροφοριακό υλικό, με τίτλο << Η διαχείριση του νερού δια μέσω των αιώνων στην Κύπρο>>.

Το σύμπλεγμα του μύλου είναι χτισμένο σε δύο επίπεδαŠ· στο πάνω και στο κάτω μέρος του πρανούς. Αποτελείται από τη δεξαμενή, τον υδατόπυργο, το χώρο της φτερωτής και του αλεστικού μηχανισμού, καθώς και διάφορα βοηθητικά δωμάτια. Ένα σύστημα αυλακιών μετέφερε το νερό, προς και από το μύλο.

Πηγή http://www.dali.org.cy/en/2010-02-18-13-58-31/2010-02-18-14-07-00/201

Ο νερόμυλος βρίσκεται στην περιοχή Αγρίδι, στο δρόμο προς Ποταμιά, απέναντι από το μεσαιωνικό εκκλησάκι του Αγίου Δημητριανού.

Photos 25/2/2016 by George Konstantinou

See also

List of Cyprus archaeological sites on this blog

Παλαιά Υδραγωγεία - Old aqueductS

Το χωριό Δάλι (Ιδάλιον) - Dali Village - Cyprus

Το χωριό Ποταμιά - Potamia village - Cyprus

Η Εκκλησία και το λαξευτό Ναΐδριο του Αγίου Θεοδώρου στο χωριό Δάλι

Η Βυζαντινή Εκκλησία του Αγίου Δημητριανού του Ανδριδιώτου

Το εκκλησάκι του αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου 

Η Βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Μάμα

Εκκλησία των Αγίων Ανδρονίκου και Αθανασίας

Ο Μητροπολιτικός Ναός της Παναγίας Ευαγγελίστριας

Εκκλησία Αγίου Αρτεμίου Αφάνειας και Αγίων Πάντων στο χωριόν Δάλι