See also
Ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου στο χωριό Πολύστυπος - Agios Nikolaos Churche at Polystipos Village - Cyprus
Ενα χωριό μοναδικό, προικισμένο από τη φύση, δουλεμένο απ’ το μόχθο των ανθρώπων εδώ και αιώνες.Ένα τοπίο που σου κόβει την ανάσα, μια φύση σκληρή και ταυτόχρονα γενναιόδωρη με τους ανθρώπους, μια φύση που μιλά πιο καθαρά από τους ανθρώπους... κακοτράχαλα βουνά, γεμάτα πέτρες, τοπίο άγριο και επιβλητικό.
Εδώ η φύση και ο άνθρωπος γίνονται ένα, εδώ ξαναβρίσκει κανείς τους μυστικούς δεσμούς με τη ζωή, εδώ ο άνθρωπος «συνδιαλέγεται» πιο εύκολα με το Θεό.Ο Πολύστυπος έχει το προνόμιο, να συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο ψηλών χωριών της Κύπρου, αφού είναι κτισμένος σε υψόμετρο 1150 μέτρα και ταυτόχρονα το «προνόμιο», να είναι ένα από τα μικρότερα χωριά της επαρχίας Λευκωσίας, συγκεκριμένα είναι το τρίτο μικρότερο σε διοικητική έκταση χωριό της επαρχίας Λευκωσίας, με έκταση 239 εκτάρια.
Η ονομασία Πολύστυπος, είναι σύνθετη και υποδηλώνει τοποθεσία με πολλές στύπες, δηλαδή φυτά αμπελιού. Συνεπώς Πολύστυπος σημαίνει, τοποθεσία με πολλά αμπέλια. Στο παρελθόν η περιοχή του χωριού, ήταν κατάφυτη από αμπέλια, τα οποία λιγόστεψαν σημαντικά κατά τον 18ο αιώνα (περίοδος Τουρκοκρατίας), γιατί τα περισσότερα εγκαταλείφθηκαν ως ασύμφορα όταν επιβλήθηκε ειδική φορολογία στην παραγωγή κρασιού.
Η ακριβής ημερομηνία ίδρυσης του χωριού, είναι άγνωστη και οι διάφοροι ερευνητές δεν έχουν καταλήξει σ’ένα ασφαλές συμπέρασμα. Θεωρείται όμως σίγουρο, ότι το χωριό υπήρχε από τα μεσαιωνικά χρόνια.Ένας ξένος περιηγητής, ο Ντε Μας Λατρί, τον αναφέρει ως Polistipia και τον περιλαμβάνει μεταξύ των βασιλικών κτημάτων της περιόδου της Φραγκοκρατίας.
Παλαιότεροι ερευνητές, υποστήριξαν ότι ο Πολύστυπος, λεγόταν αρχικά Απόστολος Ανδρέας, γιατί σε μεσαιωνικά έγγραφα αναφέρεται στην περιοχή ένα χωριό με το όνομα αυτό. Την άποψη αυτή, ενισχύει και ο χάρτης με χρονολογία 1573, του μεγάλου Ολλανδού Χαρτογράφου Abraham Ortelius, που έχει σημειωμένο ένα οικισμό με τ’ όνομα “Απόστολος Ανδρέας Πολύστυπος”. Στο χειρόγραφο του Μουσείου, ο Πολύστυπος αναφέρεται στα ορεινά χωριά του Saint Rinc.
Σπουδαίες πληροφορίες για τα χωριά της Κύπρου και για τις διάφορες ονομασίες περιοχών, αντλούμε από το χειρόγραφο Λειμωνίδα. Στο χειρόγραφο αυτό αναφέρονται τα χωριά της περιόδου της Ενετοκρατίας και χωρίζονται σε Casali ή Prasti, αναλόγως του αριθμού των κατοίκων τους. Στο χειρόγραφο Λειμωνίδα ο Πολύστυπος αναφέρεται σαν Casali της επαρχίας Πεντάγυιας. Πρέπει να διευκρινίσουμε εδώ, ότι μετά τον Μεγάλο Κωνσταντίνο και καθ’όλη την Βυζαντινή περίοδο, η Κύπρος διαιρείται σε 14 επαρχίες ή περιοχές. Μια από τις επαρχίες αυτές, ήταν και η Πεντάγυια ή Σολιά, στην οποία όπως είδαμε ανήκε ο Πολύστυπος. Η υποδιαίρεση αυτή της Κύπρου, διατηρήθηκε μέχρι τα χρόνια των Λουζινιανών οι οποίοι με τη σειρά τους διαίρεσαν την Κύπρο, σε 12 επαρχίες.
Τον σκεπτικισμό που επικρατεί σχετικά με την ονομασία, αλλά και την εποχή ίδρυσης του χωριού, ενισχύει και ένα όνομα που αναφέρουν οι παλαιότεροι κάτοικοι και που συνδέεται άμεσα με την παράδοση. Πρόκειται για το όνομα «Αυλωνίτης» που χρησιμοποιείται ακόμα από τους ηλικιωμένους για να δηλώσει μια συγκεκριμένη τοποθεσία κοντά στο Μοναστήρι του Αποστόλου Αντρέα.
Οι δυο επικρατέστερες θεωρίες σχετικά με τα ονόματα είναι:ΘΕΩΡΙΑ 1η:
Η λέξη Πολύστυπος πιθανόν αρχικά ν’ αποτελούσε επίθετο του Μοναστηριού του Αποστόλου Ανδρέα, εξ ου και η ονομασία “Απόστολος Ανδρέας ο Πολύστυπος” και αργότερα αποτέλεσε την ονομασία του οικισμού που ιδρύθηκε κοντά στο Μοναστήρι. Η θεωρία αυτή εξηγεί ικανοποιητικά:
1. Την ύπαρξη στους χάρτες του οικισμού που αναφέρεται ως Saint Andreas και
2. Την ύπαρξη στους Βενετικούς καταλόγους χωριού που αναγράφεται ως “Απόστολος Ανδρέας ο Πολύστυπος”.Η θεωρία αυτή είναι η περισσότερο αποδεκτή ανάμεσα στους μελετητές και βέβαια δέχεται την ύπαρξη ενός μόνο χωριού και παραγνωρίζει κάπως τη λαϊκή παράδοση, η οποία όπως είπαμε κάνει λόγο για ένα χωριό με το όνομα Αυλωνίτης.
ΘΕΩΡΙΑ 2η:
Η θεωρία αυτή λαμβάνει σοβαρά υπόψη τ’ όνομα Αυλωνίτης και μιλά για την εγκατάλειψη ενός οικισμού και δημιουργία κάποιου άλλου ή συνένωση δύο οικισμών με την μετακίνηση του ενός προς τον άλλο.
Η εγκατάλειψη ενός οικισμού κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ήταν ένα σύνηθες φαινόμενο, αφού από τα 850 χωριά της Κύπρου που αναφέρονται επί Φραγκοκρατίας, επί Τουρκοκρατίας και μετά μόνο 600 χωριά αναφέρονται. Εγκαταλείφθηκαν δηλαδή περισσότερα από 200 χωριά. Οι λόγοι της εγκατάλειψης ενός οικισμού ήταν κυρίως οι μεταδοτικές ασθένειες ή η έλλειψη νερού και καλλιεργήσιμης γης, αλλά και η ανασφάλεια που ένιωθαν λόγω διάφορων επιδρομών και έτσι μετακινούνταν σε πιο ασφαλή μέρη.
Η θεωρία αυτή λοιπόν δέχεται, το γεγονός της εγκατάλειψης ενός οικισμού (αυτού που ήταν κοντά στην εκκλησία του Αποστόλου Αντρέα) και τη δημιουργία κάποιου άλλου σε κοντινή απόσταση (στη τοποθεσία που είναι χτισμένος τώρα ο Πολύστυπος), χωρίς βέβαια να αποκλείεται το γεγονός ότι υπήρχαν δύο οικισμοί και οι κάτοικοι του ενός εγκατέλειψαν τον οικισμό τους και εγκαταστάθηκαν στον άλλο που ήδη υπήρχε.Μονοπάτι της Φύσης
Όταν με το καλό φτάσεις στον Πολύστυπο και πάρεις οποιοδήποτε μονοπάτι που θα σε βγάλει σε κάποια πλαγιά, σε κάποιο διάσελο ή σε κάποια λαγκαδιά σίγουρα η φύση θα σε αποζημιώσει με το μεγαλόπρεπο θέαμα που θα αντικρίσεις. Η περιπλάνηση μέσα στο φυντουκόδασος ήταν πάντα ένας δημοφιλής προορισμός πολλών επισκεπτών.Έτσι η κοινότητα με την βοήθεια του κράτους απεφάσισε να καθιερώσει ένα πανάρχαιο μονοπάτι που διασχίζει το φυντουκόδασος σαν μονοπάτι της φύσης. Το μονοπάτι αυτό είναι μήκους 1300 μέτρων και διέρχεται μέσα από αξιόλογα σημεία όπου η δραστηριότητα της φύσης και του ανθρώπου συνεργάζονται αρμονικά και με αλληλοσεβασμό.
Θα μπορούσε ένας να ξεκινήσει από ένα από τρία σημεία σαν αφετηρία. Ίσως να είναι καλύτερα να ξεκινήσει από το «Βρυσί» ή «Κάτω Βρύση». Το σημείο αυτό βρίσκεται στην ανατολική κάτω άκρη του χωριού. Εδώ ήταν η αρχαία Βρύση από όπου υδρευόταν η Κάτω γειτονιά, η πιο αρχαία γειτονιά του χωριού. Από εδώ ήταν η αφετηρία για την Λευκωσία. Όταν ένας έφτανε από την Λευκωσία στα αρχαία χρόνια με το άλογο ή πεζός – γιατί μέχρι το 1924 δεν υπήρχε αμαξιτός δρόμος – έπρεπε να ξεκουραστεί εδώ δίπλα στην Κρύα Βρύση, να δροσιστεί με το κρυστάλλινο νερό της πηγής, να πάρει τον καφέ του από το καφενείο του Γιωρκή του Αζά που ήταν δίπλα ή από το καφενείο του Μαρδά Γιωρκή που βρισκόταν μερικά μέτρα πιο πέρα, κι αν ήταν ξένος να καταλύσει στο αρχοντικό του Χριστόδουλου του Τσιάρτα ή στου Σάββα του Σωτήρη ή ακόμα στου Χ" Σάββα του Κουρτέλλα. Εδώ κοντά και γύρω στην πηγή «του Βρυσιού» αρδεύονται δεκάδες μικρά κηπάρια με λαχανικά από ντομάτες, αγγουράκια, λάχανα, κραμπιά, χόρτα, πατάτες και λογής λογής άλλα λαχανικά. Ενώ την όλη εικόνα διακόπτουν οι βασίλισσες καρυδιές, οι συκιές, οι ροδιές, οι ροδακινιές και οι ζαμπουκιές. Στα παλιά τα χρόνια εδώ σε κάθε δέκα βήματα ανάβλυζε και μια πηγή με καθάριο νερό.
Πηγή http://www.polystipos.org/history.shtm
Photos 23/2/2016 by George Konstantinou
No comments:
Post a Comment