See also
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, 4.2.2018Κείμενο, φωτογραφίες και βίντεο του Γιώργου Κωνσταντίνου
Στην Κύπρο συναντάμε 31 διαφορετικά είδη θηλαστικών εκ των οποίων τα 19 ανήκουν στις νυχτερίδες. Οι νυχτερίδες ανήκουν στα χειρόπτερα (Chiroptera) και χωρίζονται σε 2 κατηγορίες, στα μικροχειρόπτερα (Microchiroptera) και στα μεγαχειρόπτερα (Megachiroptera).
Για τον περισσότερο κόσμο τα ζώα αυτά είναι άγνωστα καθώς κυκλοφορούν μόνο τη νύχτα και την ημέρα κρύβονται πάλι στα σκοτάδια και πολύ σπάνια κάποιος έχει την ευκαιρία να τις δει από κοντά.
Μοναδικά θηλαστικά
Σε ολόκληρο τον πλανήτη υπάρχουν 1.240 διαφορετικά είδη νυχτερίδων και αποτελούν το 20%, δηλαδή το 1/5 όλων των θηλαστικών που υπάρχουν στον πλανήτη. Οι νυχτερίδες είναι τα μοναδικά θηλαστικά στον κόσμο που μπορούν να πετούν και μάλιστα μπορούν να κάνουν μανούβρες στον αέρα πολύ πιο καλά από τα πουλιά. Διαθέτουν δερμάτινες μεμβράνες αντί φτερά που τις βοηθούν να πετούν εντελώς αθόρυβα. Είναι νυχτόβια ζώα και δραστηριοποιούνται μόλις νυχτώσει για αναζήτηση της τροφής τους.
Κατά τη διάρκεια της ημέρας βρίσκουν καταφύγιο και φωλιάζουν σε φυσικές σπηλιές, σε παλαιές γαλαρίες ορυχείων, σχισμές βράχων, σε κουφάλες δέντρων, σε παλαιά πηγάδια, σε εγκαταλελειμμένα σπίτια, κάτω από παλιές γέφυρες ακόμα και μέσα σε κεραμίδια σπιτιών. Όλες οι νυχτερίδες κρέμονται ανάποδα και στους χώρους που τις συναντάμε είναι η μια κολλητή δίπλα στην άλλη για σκοπούς θερμότητας και προστασίας. Γεννούν την άνοιξη ένα μόνο μικρό το οποίο παραμένει γαντζωμένο πάνω στην κοιλιά της μητέρας του όπου και θηλάζει μέχρι να ενηλικιωθεί. Η μητέρα μπορεί να πετά εξίσου καλά και με το μικρό πάνω της.
Μικροχειρόπτερα
Στην Κύπρο τα 18 είδη από τα 19 ανήκουν στα μικροχειρόπτερα και τρέφονται αποκλειστικά με έντομα και μόνο το ένα ανήκει στα μεγαχειρόπτερα και είναι ο γνωστός νυχτοπάππαρος ο οποίος τρέφεται κυρίως με υπερώριμα φρούτα και αποτελεί το μεγαλύτερο είδος νυχτερίδας που έχουμε στην Κύπρο και ένα από τα πιο απειλούμενα είδη με αφανισμό.
Όλα τα είδη νυχτερίδων στην Κύπρο είναι αυστηρά προστατευόμενα βάσει του νόμου (ο περί προστασίας και διατήρησης της φύσης και της άγριας ζωής νόμος του 2003) καθώς κινδυνεύουν με αφανισμό λόγω ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, όπως η καταστροφή των βιοτόπων και των καταφυγίων των ζώων αυτών, οι ψεκασμοί που καταστρέφουν τα έντομα που αποτελούν τροφή για τις νυχτερίδες και η ανελέητη καταπολέμησή τους από τον άνθρωπο λόγω διάφορων μύθων και δεισιδαιμονιών που συνδέονται με τα άκακα αυτά ζώα. Όλα τα είδη νυχτερίδων είναι επίσης προστατευόμενα και από διεθνείς συμβάσεις καθώς και σε ευρωπαϊκό επίπεδο από την Οδηγία των Οικοτόπων 92/43/ΕΟΚ.
Τα 19 είδη νυχτερίδων
1) Miniopterus schreibersi 2) Plecotus kolombatovici 3) Myotis nattereri 4) Eptesicus serotinus 5) Rousettus aegyptiacus 6) Myotis blythii 7) Myotis emarginatus 8) Rhinolophus ferrumequinum 9) Pipistrellus pipistrellus 10) Rhinolophus hipposideros 11) Hipsugo savvii 12) Pipistrellus kuhli 13) Rhinolophus blasii 14) Nyctalus leisleri 15) Nyctalus lasiopterus 16) Tadarida teniotis 17) Pipistrellus pygmaeus cyprius (αποτελεί ενδημικό υποείδος της Κύπρου) 18) Rhinolophus Euryale 19) Eptesicus anatolicus.
Μοιάζουν περισσότερο με ποντικό στην εμφάνιση, είναι λίγο ασχημούτσικες με άγρια φάτσα και σουβλερά δόντια και είναι αποκρουστικές για πολλούς ανθρώπους οι οποίοι στη θέα μιας νυχτερίδας πανικοβάλλονται. Στην πραγματικότητα πρόκειται για τελείως άκακα ζώα τα οποία δεν επιτίθενται ποτέ στον άνθρωπο και είναι πολύ ωφέλημα καθώς μια εντομοφάγα νυχτερίδα μπορεί να καταναλώσει εκατοντάδες έντομα μέσα σε μια και μόνο νύχτα. Μπορούμε να τις δούμε κυρίως σε αγροτικές περιοχές να πετούν αθόρυβα τριγύρω από τα φώτα των δρόμων ή προβολέων και να τρώνε τα έντομα και τις νυχτοπεταλούδες που προσελκύονται από το φως.
Παλιά λανθασμένα πίστευαν ότι οι νυχτερίδες ήταν τυφλές και ότι προσανατολίζονταν χρησιμοποιώντας μόνο τον ηχοεντοπισμό. Στην πραγματικότητα οι νυχτερίδες έχουν καλή όραση, αλλά τη νύχτα εντοπίζουν τα έντομα χρησιμοποιώντας τον ηχοεντοπισμό, δηλαδή παράγουν ήχους σε υψηλή συχνότητα και στη συνέχεια χρησιμοποιούν την ηχώ που παράγεται από την αντανάκλαση των ηχητικών κυμάτων προκειμένου να αποφύγουν εμπόδια και να εντοπίσουν τα θηράματά τους, έτσι η όραση για αυτές είναι μια δευτερεύουσα αίσθηση και έρχεται πρώτη η ακοή. Οι ήχοι αυτοί παράγονται σε πολύ υψηλή συχνότητα και το ανθρώπινο αφτί δεν μπορεί να τους συλλάβει εύκολα έτσι οι επιστήμονες οι οποίοι μελετούν τα ζώα αυτά χρησιμοποιούν ένα ειδικό μηχάνημα που αναπαράγει τον ήχο αυτό δυνατά και έτσι μπορούν να εντοπίσουν τα είδη που υπάρχουν σε μια περιοχή, καθώς κάθε είδος νυχτερίδας έχει και τον δικό της χαρακτηριστικό ήχο.
Ένας άλλος τρόπος μελέτης των ζώων αυτών από τους επιστήμονες είναι η τοποθέτηση ειδικών δικτύων στις εισόδους των σπηλαίων που φωλιάζουν και έτσι συλλαμβάνουν τα ζώα για διάφορες μελέτες. Πολλά είδη νυχτερίδων είναι τόσο μικροσκοπικά που έχουν μέγεθος μόνο το μισό από ένα ανθρώπινο δάχτυλο. Οι νυχτερίδες είναι ζώα τα οποία πέφτουν σε χειμέρια νάρκη τον χειμώνα, αλλά στην Κύπρο λόγω των ήπιων χειμώνων που έχουμε μπορούμε να τις δούμε να κυκλοφορούν καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Ο μεγαλύτερός τους εχθρός
Οι εχθροί των νυχτερίδων είναι διάφορα αρπαχτικά πουλιά που τις παραμονεύουν το σούρουπο έξω από τις σπηλιές και φίδια που τις παραμονεύουν στους τόπους που φωλιάζουν, αλλά αυτά είναι μέρος της τροφικής αλυσίδας και κρατά τις ισορροπίες της φύσης.
Ο μεγαλύτερος εχθρός από όλα όμως είναι οι άνθρωποι που λόγω αμάθειας και προκατάληψης παθαίνουν υστερία και πανικό μόλις τις δουν. Πολλοί μόλις αντιληφθούν μερικές νυχτερίδες να φωλιάζουν στα κεραμίδια τους παθαίνουν υστερία και αρχίζουν να παίρνουν τηλέφωνα στην Πυροσβεστική, Τμήμα Περιβάλλοντος, Κτηνιατρείο και Αστυνομία. Πολλοί μόλις τις αντιληφθούν κλείνουν τις τρύπες των κεραμιδιών με τσιμέντο καταδικάζοντας τα αθώα αυτά ζώα σε μαρτυρικό μαζικό θάνατο. Γιατί πανικοβάλλονται; Έχουν ακούσει πολλούς να πεθάνουν ή να πάθουν κάποιο κακό από επίθεση νυχτερίδας; Έχω δει επίσης κυνηγούς την ώρα που σουρουπώνει να πυροβολούν και να σκοτώνουν νυχτερίδες για πλάκα.
Έχουν ληφθεί από τα αρμόδια τμήματα και μέσω διαφόρων προγραμμάτων πολλά μέτρα προστασίας των ζώων αυτών, αλλά το μόνο μέτρο προστασίας που πιστεύω είναι και το πιο σημαντικό, είναι η ενημέρωση και η επιμόρφωση του κόσμου σε όλα τα θέματα βιοποικιλότητας του τόπου μας για να μάθουν να σέβονται τη φύση και ό,τι συμπεριλαμβάνεται σε αυτή.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Ο Γιώργος Κωνσταντίνου γεννήθηκε το 1960 στη Λευκωσία και είναι φυσιοδίφης ερευνητής της κυπριακής βιοποικιλότητας. Φωτογράφος και κινηματογραφιστής αγρίας ζωής και πρόεδρος του συνδέσμου προστασίας φυσικής κληρονομίας και βιοποικιλότητας της Κύπρου. Με ακούραστη δράση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσον αφορά το περιβάλλον και την βιοποικιλότητα του τόπου μας
No comments:
Post a Comment