See also
Άρθρα του Γιώργου Κωνσταντίνου (162) στην εφημερίδα Πολίτης – George Konstantinou Articles at Politis newspaper from 24/9/2017 – 1/11/2020
Κείμενο, φωτογραφίες και βίντεο του Γιώργου Κωνσταντίνου
Τα απολιθώματα είναι υπολείμματα από φυτά και ζώα που έζησαν στο παρελθόν, βρίσκονται κλεισμένα μέσα σε ιζήματα και έχουν ηλικία πέραν των 10.000 χρόνων. Αυτά μπορεί να είναι ολόκληρος ο σκελετός του οργανισμού, τμήμα του, τα ίχνη του ακόμα και το αποτύπωμά του. Η επιστήμη που μελετά τα απολιθώματα ονομάζεται παλαιοντολογία και θεωρείται μια από τις πιο σπουδαίες επιστήμες διότι η μελέτη των απολιθωμάτων βοήθα στην κατανόηση της εξέλιξης της ζωής στον πλανήτη μας. Επίσης τα απολιθώματα μας δίνουν πληροφορίες για τα ζώα και τα φυτά που έζησαν πριν εκατομμύρια χρόνια, δηλαδή τα είδη που υπήρχαν και εξαφανίστηκαν και γιατί, καθώς και πώς έχουν εξελιχθεί οι οργανισμοί αυτοί διά μέσου των εκατομμυρίων χρόνων. Μπορούμε επίσης μέσω των απολιθωμάτων να κατανοήσουμε τις κλιματολογικές αλλαγές κατά τη διάρκεια της γεωλογικής ιστορίας της Γης.
Ιστορία του νησιού μας
Στην Κύπρο τα απολιθώματα αποτελούν ολόκληρη την ιστορία του νησιού μας, καθώς μας έδωσαν και θα μας δώσουν ακόμα πολύ σημαντικές πληροφορίες για το μακρινό παρελθόν του τόπου μας. Η Κύπρος είναι ένα ωκεάνιο νησί και ποτέ δεν συνδεόταν με άλλη γειτονική χώρα και όλα ξεκίνησαν πριν αρκετά εκατομμύρια χρόνια όταν η Αφρικανική και Ευρασιατική πλάκα άρχισαν να κινούνται η μια αντίθετα της άλλης με αποτέλεσμα να συγκρουστούν. Αποτέλεσμα της σύγκρουσης ήταν η ανύψωση του υποθαλάσσιου εδάφους και η εμφάνιση της πρώτης ξηράς που ήταν η ψηλότερη κορυφή του Τροόδους και κατόπιν της ψηλότερης κορυφής του Πενταδάκτυλου. Η διαδικασία της ανάδυσης της Κύπρου από τη θάλασσα όπως την ξέρουμε σήμερα διήρκεσε εκατομμύρια χρόνια με αποτέλεσμα θαλάσσιοι οργανισμοί να βρεθούν στην ξηρά και να κλειστούν μέσα σε ιζήματα όπως αχινοί, κοχύλια, καβούρια, δόντια καρχαριών, κόκαλα φάλαινας, ψάρια, θαλάσσια φυτά όπως ποσειδώνια και πολλά άλλα είδη. Τα απολιθώματα αυτά ανήκουν σε διαφορετικές χρονολογικές περιόδους με διαφορά χιλιάδων και εκατομμυρίων χρόνων. Αμέσως μετά την εμφάνιση της πρώτης ξηράς του Τροόδους και Πενταδάκτυλου άρχισε και η εποίκιση με είδη χλωρίδας και πανίδας και πολλά είδη από αυτά σήμερα δεν υπάρχουν λόγω δραματικών κλιματολογικών αλλαγών ή από ανθρώπινες δραστηριότητες όπως το πιθανό ανελέητο κυνήγι μέχρι αφανισμού των ιπποπόταμων και ελεφάντων που ζούσαν στον τόπο μας. Οι πολλές κλιματολογικές αλλαγές είχαν ως αποτέλεσμα την εξαφάνιση εκατοντάδων θαλάσσιων ειδών και αντικατάσταση με άλλα πιο ανθεκτικά είδη και αυτός είναι ο λόγος που βρίσκουμε θαλάσσια απολιθώματα εκατοντάδων διαφορετικών ειδών. Η κλιματολογική αλλαγή που ζούμε τώρα έχει ξεκινήσει αυτή τη διαδικασία της αντικατάστασης των υπαρχόντων ειδών της Μεσογείου με νέα είδη από την Ερυθρά θάλασσα.
Στις κορυφές βουνών
Απολιθώματα κοχυλιών και άλλων θαλάσσιων οργανισμών μπορούμε να δούμε σε ολόκληρη την Κύπρο από το ύψος της θάλασσας μέχρι και τις κορυφές βουνών και σε ορισμένες περιπτώσεις είναι τόσο καλά διατηρημένα που αν και είναι χιλιάδων ή εκατομμυρίων ετών μοιάζουν με σημερινά. Φυσικά για το πόσο καλά είναι διατηρημένο ένα απολίθωμα συνυπάρχουν πολλοί παράγοντες.
Στην περιοχή Τσερίου έχουμε βρει σε εννέα διαφορετικά σημεία κόκαλα από τεράστιες φάλαινες, καθώς και δόντια από πέντε διαφορετικά είδη καρχαριών.
Σε άλλες περιοχές κοντά στη Λευκωσία έχουμε βρει απολιθωμένους αχινούς που έχουν ακόμα τα αγκάθια τους και που αυτό είναι αποτέλεσμα ενός αρχέγονου τσουνάμι που τους έθαψε ζωντανούς. Επίσης στη Λευκωσία έχουμε βρει μέσα σε ιζήματα τέλεια διατηρημένα ψάρια. Κοραλλιογενείς ύφαλοι στην Αντρολύκου και στο Κάβο Γκρέκο ηλικίας πέραν των είκοσι εκατομμυρίων ετών με είδη κοραλλιών που ζουν σε τροπικά νερά υποδεικνύουν μια τροπική περιοχή. Τα παλαιότερα σε ηλικία από όλα τα απολιθώματα που βρίσκουμε στην Κύπρο έχουν οι αμμωνίτες και μερικά άλλα είδη θαλάσσιων κοχυλιών και έχουν ηλικία πέραν των 200 εκατομμυρίων ετών και ήρθαν στην Κύπρο μαζί με αλλόχθονα πετρώματα μεταφερόμενα από την αφρικανική τεκτονική πλάκα.
Τα φυτικά απολιθώματα που συναντούμε στην Κύπρο είναι μικρά κομμάτια ξύλου κλεισμένα μέσα σε ιζήματα, απολιθωμένα φύλλα και καρπούς δέντρων ως επί το πλείστον κουκουνάρια από διάφορα είδη κωνοφόρων δέντρων. Εκπληκτικά είναι τα τεράστια απολιθωμένα κουκουνάρια που βρέθηκαν σε μια περιοχή στους πρόποδες του Τροόδους και ανήκουν σε ένα άγνωστο είδος κωνοφόρου που έζησε στην Κύπρο και εξαφανίστηκε πριν 1,8 εκατομμύρια χρόνια. Κάρβουνα εκατομμυρίων ετών που έχουν βρεθεί αρκετά μέτρα κάτω από το έδαφος υποδεικνύουν αρχέγονες πυρκαγιές που ήταν αποτέλεσμα κεραυνών. Γενικά τα φυτικά απολιθώματα υποδεικνύουν μια Κύπρο καταπράσινη με απέραντα δάση παντού.
Τα απολιθώματα θηλαστικών που βρέθηκαν μέχρι στιγμής στην Κύπρο είναι νάνοι ελέφαντες, νάνοι ιπποπόταμοι, ένα είδος μοσχογαλής και διάφορα είδη τρωκτικών. Έχουν βρεθεί επίσης κόκαλα από αρπαχτικά πουλιά, από χελώνα ξηράς και χελώνα νερού.
Επιστημονική έρευνα
Οι συλλογές που κατέχει η οικογένειά μου είναι το αποτέλεσμα της αγάπης μας προς την κυπριακή φύση, 35 χρόνων κόπου και μόχθου και που αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τη διάσωση της φυσικής μας κληρονομιάς που μέχρι τώρα λεηλατείται από ξένους χωρίς κανένα εμπόδιο. Αναφέρω επίσης ότι το 90% της συλλογής των απολιθωμάτων προέρχεται από χώρους που τώρα έχουν καταστραφεί από οικιστική και βιομηχανική ανάπτυξη. Με τις συλλογές αυτές μπορεί να δημιουργηθεί ένα τεράστιο κυπριακό μουσείο φυσικής ιστορίας, που με τη συνεργασία και βοήθεια των δικών μας πανεπιστήμιων θα αποκτήσουμε αυτό που χρειάζεται ο τόπος μας.
Μπορούν να αξιοποιηθούν σε ένα μουσείο με δείγματα μοναδικά παγκοσμίως. Ταυτόχρονα, θα καταστήσουν το μουσείο κέντρο για επιστημονική έρευνα, μια και θα είναι το μόνο μουσείο φυσικής ιστορίας στην Κύπρο, με μια τόσο τεράστια και μοναδική συλλογή.
Μουσεία φυσικής ιστορίας υπάρχουν σε όλες τις χώρες του κόσμου
Οι νέοι μας, μαθητές δημοτικών και γυμνασίων, φοιτητές, τουρίστες καθώς και εκπαιδευτικοί, αλλά και το ευρύτερο κοινό, θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν την αξιοθαύμαστη, σπάνια και μοναδική φυσική κληρονομιά του τόπου μας. Μέσα από τη γνώση που θα πάρουν από τα εκθέματα, τις διαλέξεις και τα έντυπα θα μάθουν να αγαπούν και να προστατεύουν τη φυσική μας κληρονομιά και που αυτό σημαίνει πολιτισμός και πρόοδος. Όλα αυτά είναι τεράστιου επιστημονικού ενδιαφέροντος και θα προσελκύσουν πολλούς επιστήμονες από όλον τον κόσμο που με τις μελέτες και τα πορίσματά τους θα δώσουν πολύτιμες πληροφορίες για τον τόπο μας και θα αναδείξουν την Κύπρο σε κέντρο σημαντικού επιστημονικού ενδιαφέροντος.
Ως πρόεδρος του συνδέσμου φυσικής κληρονομιάς και βιοποικιλότητας της Κύπρου έχω διοργανώσει μεγάλες εκθέσεις με τις συλλογές αυτές σε Λευκωσία και Λεμεσό διάρκειας ενός μηνός και με ελεύθερη είσοδο.
Μουσεία φυσικής ιστορίας υπάρχουν σε όλες τις χώρες του κόσμου που αποτελούν πόλο έλξης τουριστών, αλλά και ντόπιων επισκεπτών καθώς και πηγή μάθησης.
Ένα κοντινό μας παράδειγμα είναι το μουσείο φυσικής ιστορίας της Κρήτης που λειτουργεί με μεγάλη επιτυχία.
Στην Κύπρο έχουμε δύο αξιόλογα μουσεία, στην Αγία Νάπα το μουσείο Θάλασσας του Τορναρίτη-Πιερίδη και το μουσείο «Φώτος Φωτιάδης» στην Carlsberg στα Λατσιά, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό, χρειαζόμαστε ένα εθνικό μουσείο με κρατική στήριξη και ερευνητικά κέντρα.
Χωρίς υπερβολή έχουμε στα χέρια μας την ιστορία της νήσου Κύπρου από τη γένεσή της πριν εκατομμύρια χρόνια.
Όποιος θέλει να δει τη συλλογή αυτή είναι ευπρόσδεκτος και μπορεί να επικοινωνήσει μαζί μου στο τηλέφωνο 96376823.
Πηγή: http://politis.com.cy/article/ta-apolithomata-tis-kiprou-grafoun-istoria-web-tv
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Ο Γιώργος Κωνσταντίνου γεννήθηκε το 1960 στη Λευκωσία και είναι φυσιοδίφης ερευνητής της κυπριακής βιοποικιλότητας. Φωτογράφος και κινηματογραφιστής αγρίας ζωής και πρόεδρος του συνδέσμου προστασίας φυσικής κληρονομίας και βιοποικιλότητας της Κύπρου. Με ακούραστη δράση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσον αφορά το περιβάλλον και την βιοποικιλότητα του τόπου μας.
No comments:
Post a Comment