See also
Η εκκλησία του Ιωάννη Προδρόμου του Βαπτιστή στο χωριό Καλοψίδα - Ioanni Prodromou Churche at Kalopsida village - Cyprus
Kalopsida (Greek: Καλοψίδα) is a village in the Famagusta District of Cyprus, 8 kilometres (5.0 mi) east of Lysi.Καλοψίδα, το αμιγές ελληνικό χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου στη γεωγραφική περιφέρεια των Κοκκινοχωρίων, περί το 17ο χμ. δυτικά της πόλης της Αμμοχώστου. Βρίσκεται στην κατεχόμενη από το 1974 από τους Τούρκους εισβολείς περιοχή της Κύπρου.
Η Καλοψίδα είναι κτισμένη σε πεδινή περιοχή σε μέσο υψόμετρο 20 μέτρων. Από γεωλογικής άποψης, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι ασβεστόλιθοι ψαμμίτες, οι άμμοι, τα χαλίκια, οι αμμώδεις μάργες, οι άργιλοι και οι πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Oλόκαινης γεωλογικής περιόδου. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν εδάφη τέρρα ρόζα και προσχωσιγενή.
Η περιοχή του χωριού δέχεται μια πολύ χαμηλή μέση ετήσια βροχόπτωση, περί τα 335 χιλιοστόμετρα. Ωστόσο, λόγω του υδροφόρου στρώματος της νοτιοανατολικής Μεσαορίας ή των Κοκκινοχωρίων, που επηρεάζει το νότιο τμήμα του χωριού, οι κάτοικοι επιδόθηκαν από νωρίς σε εντατικής μορφής αρδευόμενες καλλιέργειες. Πάνω στα εδάφη του χωριού καλλιεργούνταν , πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, κυρίως πατάτες, εσπεριδοειδή (πορτοκάλια, γκρέιπφρουτ και κιτρόμηλα), σιτηρά, διάφορα λαχανικά και λίγα φυλλοβόλα οπωροφόρα δέντρα.
Από συγκοινωνιακής απόψεως, η Καλοψίδα βρίσκεται δίπλα στον παλαιό δρόμο Λευκωσίας – Αμμοχώστου. Στα βορειοδυτικά συνδέεται οδικά με το χωριό Κουκλιά(περί τα 4 χμ.) και μέσω αυτού με την πρωτεύουσα Λευκωσία (περί τα 42 χμ.). Στα βορειοανατολικά συνδέεται με το χωριό Στύλλοι (περί τα 9.5 χμ.) και με τον καινούργιο δρόμο Λευκωσίας – Αμμοχώστου. Επίσης, συνδέεται στα ανατολικά με το χωρίο Αχερίτου (περί τα 6 χμ.) καθώς και με την πόλη της Αμμοχώστου.
Ο πληθυσμός της Καλοψίδας σημείωσε αλματώδη αύξηση από το1881 μέχρι το 1973. Το 1881 το χωριό είχε 307 κατοίκους, που αυξήθηκαν στους 344 το 1891, στους 383 το 1901, στους 436 το 1911, στους 471 το 1921, στους 574 το 1931, στους 851 το 1946, στους 975 το 1960 και έφτασαν τους 1.023 το 1973. Οι κυριότεροι λόγοι της πληθυσμιακής αύξησης ήταν οι προσοδοφόρες γεωργικές και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, η γειτνίαση του χωριού με τη βρετανική βάση της Δεκέλειας και η πολύ κοντινή απόσταση από την πόλη της Αμμοχώστου. Τόσο η Αμμόχωστος όσο και η βρετανική βάση, πρόσφεραν εργασία σε αρκετούς κάτοικους του χωριού.
Η περιοχή της Καλοψίδας ήταν κατοικημένη από την αρχαιότητα, όπως μαρτυρεί η ύπαρξη αρχαιολογικού χώρου σε ελάχιστη απόσταση από το χωριό ανάμεσα στις τοποθεσίες Κουφός, Τράπεζα, Βούρνες, και Γαστρικά. Αυτή καλύπτει μία έκταση 4 περίπου τχμ. και ορίζεται σε 2 μέρη από τον παλιό δρόμο Λευκωσίας – Αμμοχώστου.
Ο εντοπισμός του αρχαιολογικού χώρου και οι πρώτες ανασκαφές έγιναν το 1894 από τον John L. Myres. Το έργο περιορίστηκε στην ανασκαφή 33 συνολικά τάφων, σε διαφορετικά αντιπροσωπευτικά τμήματα του νεκροταφείου και στην ανακάλυψη ενός τοίχου από αργούς λίθους στην κορφή του λόφου που υπάγεται στην τοποθεσία Γαστρικά και διαχωρίζεται από το δρόμο. Σε αυτό το λόφο το 1924 ο Σουηδός Einar Gjerstad ανακάλυψε μία μεγάλη κατοικία διαστάσεων 15 x 12. Πρόκειται για οικιστικό σύμπλεγμα, που αποτελείται από έντεκα δωμάτια ορθογώνιου σχήματος.Ο αρχαίος αυτός συνοικισμός, ίσως από τους αρχαιότερους, αναπτύχθηκε ιδιαίτερα στη διάρκεια της μέσης εποχής του χαλκού(1900 – 1650 π.χ.) και της πρώτης φάσης της τελευταίας εποχής του χαλκού(1650 – 1400 π.χ.)
Στο τέλος περίπου της μέσης εποχής του χαλκού αναπτύσσεται σημαντικά η νότια Κύπρος και πρωτοπορεί η Καλοψίδα, που γίνεται πρωτεύουσα και το πιο δυνατό εμπορικό κέντρο του νησιού, καθώς θέτει υπό τον έλεγχο της το εμπόριο με την ανατολή.
Η αλλαγή αυτή οφείλεται στην εμφάνιση μιας πολεμική φυλής, ΥΚΣΩΣ, που κυριαρχούσε στην Αίγυπτο για έναν αιώνα.Αυτοί έκαναν μεγάλες επιδρομές κατά της Κύπρου με αποτέλεσμα να παραμεληθούν τα βόρεια παράλια, ο πληθυσμός να στραφεί στις νότιες περιοχές του νησιού και να δημιουργήσει και την πρώτη μεγάλη πόλη, την Καλοψίδα, που λίγο αργότερα θα την υποκαταστήσει η Έγκωμη.
Την αρχαιότητα του χωριού αποδεικνύει και η ελληνική ονομασία του, που κατά τον Σίμο Μενάρδο είναι προφανώς αρχαϊκή, από την λέξη καλοψίς που σημαίνει θέση που παρέχει καλά όψα (ορεκτικά) εάν όχι από τις λέξεις καλή όψις (εμφάνιση).
Το 1756 επισκέφτηκε το χωρίο ο περιηγητής Thomaso Porcacchi, που γράφει για αυτό τα ακόλουθα : Στο χωριό Καλοψίδα ευδοκιμεί ένα φυτό (η ‘τσένερη‘ των χωρικών), από το οποίο κατασκευάζουν σαπούνι και με το οποίο λευκαίνουν το καμηλίσιο ύφασμα.
Η κύρια εκκλησία της Καλοψίδας αφιερωμένη στον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο είναι κτίσμα του 17ου αιώνα. Επίσης, ένα παρεκκλήσι αφιερωμένο στην Παναγία είναι πιθανώς κτίσμα του μεσαίωνα, όπως αναφέρουν ο Γκάννη και ο Τζιέρφυ. Την ύπαρξη του πηγαδιού στα βόρεια του βήματος, ο Τζιέρφυ θεωρεί, εξάλλου, χαρακτηριστικό των μεσαιωνικών εκκλησιών της Κύπρου.
Στην Καλοψίδα λειτουργούσε, λίγο πριν από την έναρξη της αγγλικής κατοχής στην Κύπρο, ιδιωτικό σχολείο των ‘ κοινών γραμμάτων ’. Την πληροφορία δίνει ο Ιερώνυμος Περιστιάνης που γράφει ότι φοιτούσε ο ίδιος μαζί με 4 άλλους μαθητές στο σχολείο αυτό το 1876. Εκεί ο πατέρας του είχε μεγάλη έπαυλη την ‘ Villa Peristianensis ’. Δάσκαλοι ήταν ο Κωνσταντής Παπαγιώρκης και ο Χατζηπαπαγιάννης, εφημέριος του χωριού.
Μετά την προσφυγοποίηση των κατοίκων της Καλοψίδας, τον Αύγουστο του 1974, εξαιτίας της τουρκικής στρατιωτικής εισβολής, εγκαταστάθηκαν στο χωριό Τουρκοκύπριοι, κυρίως από το Παραμάλι της Λεμεσού. Αυτοί ονόμασαν το χωριό Cayonou, ονομασία που μέχρι τότε έδιναν στο δικό τους χωριό. Στο πλαίσιο των προσπαθειών τους για αλλοίωση και εξαφάνιση των ελληνικών ονομασιών στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου, οι Τούρκοι μετονόμασαν «επίσημα» το 1976 την Καλοψίδα σε Cakmali, που σημαίνει ντουφέκι που πυροδοτείται με πυρόλιθο (τσακμακόπετρα).
Πηγή http://kalopsida.com/index.php?option=com_content&view=article&id=5&Itemid=4
Photos 15/4/2016 by George Konstantinou
No comments:
Post a Comment