See also
Στα βόρεια του χωριού Νήσου βρίσκεται μια κατακόμβη, αφιερωμένη στον Άγιον Ευτύχιο, άγνωστο άγιο στους συναξαριστές, ο οποίος όμως αναφέρεται από τον αρχιμανδρίτη Κυπριανό (Ιστορία χρονολογική της νήσου Κύπρου, σελ. 352) ως ένας από τους ξένους αγίους που είχαν φτάσει στο νησί και ασκήτεψαν. Σύμφωνα με τον Κυπριανό, ο άγιος Ευτύχιος ασκήτεψε στην περιοχή του χωριού Λυθροδόντα, μαζί με κάποιους άλλους αγίους, τους Ιωσήφ, Θέλθα, Ιωάννη και Ευράσιο.
Πιθανόν, ο άγιος αυτός να είναι ο ίδιος με τον άγιο της Νήσου, μια και τα δυο χωριά γειτνιάζουν.
Η ίδια κατακόμβη υποστηρίζεται ότι είναι αφιερωμένη στον Άγιο Επαφρά. Ο ιστορικός Gunnis, στο βιβλίο του ΄Historic Cyprus΄ αναφέρει τα εξής:
“Περίπου ένα μίλι από το χωριό (Νήσου) βρίσκεται ο τάφος του Αγίου Επαφρά, ένας ελληνιστικός τάφος που μετατράπηκε σε μνημείο-κατακόμβη του Αγίου.
Μερικά σκαλοπάτια που κτίστηκαν πολύ αργότερα, οδηγούν στο εσωτερικό του τάφου-κατακόμβης, που περιλαμβάνει μια μαρμάρινη σαρκοφάγο, όπου πιστεύεται ότι είναι ενταφιασμένος ο άγιος με ένα μεγάλο βυζαντινό σταυρό πάνω στο καπάκι της σαρκοφάγου. Μετά από αυτή υπάρχει μια εσωτερική λειψανοθήκη που περιλαμβάνει ένα θυσιαστήριο και πάνω στους χοντροπελέκητους τοίχους βρίσκονται απομεινάρια από τοιχογραφίες. Ο ΄Αγιος Επαφράς πιστεύεται ότι είναι ένας από τους εβδομήντα αποστόλους και υπήρξε επίσκοπος της Αντριακής και υπέστη βασανιστήρια. Ακόμα πιστεύεται ότι είχε σταλεί στο νησί από τον Απόστολο Παύλο και μάλιστα χειροτονήθηκε επίσκοπος Πάφου από τον ΄Αγιο Ηρακλείδιο, ένα από τους πρώτους επισκόπους της Κύπρου. Γιορτάζεται η μνήμη του στις 9 Δεκεμβρίου.
Για το ίδιο θέμα, ηλικιωμένος κάτοικος του Πέρα Χωριού, μας ανέφερε ότι στα 1925 περίπου, μια Εγγλέζα, μέλος της βασιλικής οικογένειας (παρά τις προσπάθειές μας δεν κατέστη δυνατό η εξακρίβωση της ταυτότητάς της), επισκέφτηκε το ξωκλήσι των Δώδεκα Αποστόλων στο Πέρα Χωριό και κρατούσε ένα βιβλίο με χάρτη για να εντοπίσει την κατακόμβη από το ύψωμα του ξωκλησιού. Δε δυσκολεύτηκε βέβαια να την εντοπίσει στα βόρεια του χωριού.
Αμέσως ο τότε νέος Χριστόδουλος Ζαντήρας, προσπάθησε με ένα χαμόγελο να επιβεβαιώσει (όπως νόμιζε) ότι η κατακόμβη ανήκει στον άγιο Ευτύχιο, αλλά η Εγγλέζα με αυστηρό και δασκαλίστικο ύφος τον αποσβόλωσε, λέγοντας επιγραμματικά:
«No , that’ s Saint Epafras ». (΄Οχι, είναι ο Άγιος Επαφράς).
Φαίνεται ότι η Εγγλέζα ήταν πλήρως ενημερωμένη για την πολιτιστική κληρονομιά της αποικίας της ... !Στον Παρισινό κώδικα 223, καθώς και στον κώδικα των Βλατέων, ο Επαφράς αναφέρεται ως επίσκοπος της λεγόμενης Αδριακής ή Αντριακής (άγνωστη πόλη της Κύπρου των πρωτοχριστιανικών χρόνων, που μερικοί πιστεύουν ότι πρόκειται για την Ακανθού), όπου και πέθανε.
Ο αρχιμανδρίτης Κυπριανός αναφέρει στην ιστορία του (σελ. 346) ότι:
“Ο Επαφράς έγινεν επίσκοπος εις την χώραν Ακτήν Αργείων [=Αχαιών Ακτή], ήτοι της Ακανθούς τα μέρη, εις την οποίαν και εμαρτύρησεν...”.
Εκείνο όμως που δημιουργεί προβλήματα, είναι η αναφορά του Κυπριανού σχετικά με το μνήμα του επισκόπου Επαφρά, που το τοποθετεί στο χωριό Νήσου, όπου μάλιστα φυλαγόταν και η αγία κάρα του.Στην Κύπρο δεν αναφέρεται σε καμιά άλλη πηγή ούτε και έχει αποδειχτεί η ύπαρξη πόλης με την ονομασία Αδριακή ή Αδράκη. Κατά συνέπεια υπάρχει η γνώμη ότι από σύγχυση και μόνο τοποθετήθηκε η πόλη Αδριάκη στην Κύπρο, ενώ έπρεπε να τοποθετηθεί στη Λυκία, επαρχία της Μικράς Ασίας.
Έτσι θα πρέπει να δεχτούμε ότι ο Επίσκοπος Επαφράς υπηρέτησε στην Πάφο, μετά από το θάνατο του Αποστόλου Βαρνάβα, από το 67 μ.Χ. μέχρι το θάνατό του, όπως εξάλλου ήταν και η αρχική εντολή του Αποστόλου Παύλου.Μα αν δεχτούμε τις αναφορές του αρχιμανδρίτη Κυπριανού και του Gunnis, που από ό,τι φαίνεται χρησιμοποιεί τον Κυπριανό ως βασική πηγή, αναφύεται το μεγάλο ερώτημα, πώς βρέθηκε το μνήμα του επισκόπου Επαφρά της Πάφου στη Νήσου. Μήπως στα τελευταία του ασκήτεψε και διάλεξε το μέρος αυτό όπου και τον έθαψαν ;
Παρόλα αυτά πολλοί θέλουν την κατακόμβη να ανήκει στον Άγιο Ευτύχιο, που πιστεύεται ότι ήταν ένας ξένος που έφτασε στην Κύπρο ύστερα από καταδιώξεις που έγιναν εναντίον των χριστιανών. Ακόμα μπαίνουμε στον πειρασμό να υποθέσουμε μήπως πρόκειται για το ίδιο και αυτό πρόσωπο, Επαφράς το ξενικό όνομα και Ευτύχιος το ελληνικό.
Η παράδοση θέλει τον άγιο να είναι βοσκός και να βόσκει τα πρόβατά του στις εύφορες περιοχές της Νήσου μέχρι το Δάλι και μάλιστα να είναι φίλος με τον Άγιο Σωζόμενο της Ποταμιάς.Η αγάπη του για τα πρόβατα ήταν φαίνεται τόσο μεγάλη, διότι η παράδοση τον συνδέει με το ακόλουθο θαύμα:
Εκεί κοντά στην κατακόμβη του κάποιος Τούρκος είχε τη στάνη του και για κάποιους λόγους αποφάσισε να τη μετακινήσει. Δεν πέρασαν όμως πολλές μέρες και μια νύχτα το κοπάδι βρέθηκε ολόκληρο ξανά πίσω στη μάντρα του χωρίς να χαθεί ούτε ένα, αλλά ούτε και να αφήσει σημάδια της πορείας που ακολούθησε για την επιστροφή. Οι κάτοικοι παραξενεμένοι απέδωσαν το θαύμα αυτό στην αγάπη του αγίου για τα πρόβατα.Λέγεται ότι δίπλα από την κατακόμβη υπάρχει άλλη εκκλησία. Σε παλιές ανασκαφές που έγιναν, βρέθηκαν κάποια σκαλιά, αλλά δεν μπόρεσαν οι ανασκαφές να συνεχιστούν, γιατί συνάντησαν μεγάλες πέτρες.
Η κατακόμβη έχει διαστάσεις 11,00 x 2,50 μ. περίπου. Το ανατολικό μέρος της, διαστάσεων 7,00 x 2,70 μ., είναι λαξευτό στο βράχο με ακανόνιστο ύψος και σε σχήμα τραπεζίου και βρίσκεται 1,50 μ. κάτω από το έδαφος στην είσοδο.
Ο χώρος του ιερού διαχωρίζεται από τον κυρίως ναό με μεταγενέστερο τοίχο πάχους 20εκ., με στενή θυρίδα, την ωραία Πύλη. Οι πλάγιοι τοίχοι του λαξευτού τμήματος ενισχύθηκαν με τοίχους και τυφλά αψιδώματα, για να μην καταρρεύσουν. Η οροφή είναι σήμερα σχεδόν επίπεδη, αλλά φαίνεται να ήταν θολωτή. Το δάπεδο του τμήματος αυτού αποτελείται από μεγάλες ακανόνιστες πλάκες, ενώ στη μέση του χώρου βρίσκεται η σαρκοφάγος 2,00 x 0,85 μ., που θεωρείται ο τάφος του Αγίου Ευτυχίου.
Το υπόλοιπο μέρος της κατακόμβης είναι κτισμένο μέσα σε όρυγμα και καλύπτεται με οξυκόρυφη καμάρα. Φαίνεται ότι το ανατολικό τμήμα ήταν λαξευτός τάφος, ενώ το δυτικό, όπου υπάρχουν σκαλοπάτια που οδηγούν στον τάφο, ήταν ο δρόμος προς αυτόν. Τα τυφλά αψιδώματα στους πλάγιους τοίχους φαίνεται να κτίστηκαν τον 12ο αιώνα μ.Χ., ενώ ο δρόμος καλύφθηκε με καμάρα κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας.
Στο εσωτερικό της κατακόμβης υπάρχει μεγάλη οπή, όπου σύμφωνα με την παράδοση ανοίγει σήραγγα που επικοινωνεί με την κατακόμβη του Αγίου Θεοδώρου στο Δάλι. (Άης Θόρος).
Δεν πάει πολύς καιρός που, όταν γυναίκες πήγαν να ανάψουν το καντήλι του Αγίου, άκουσαν βήματα στα σκαλιά και όταν μπήκαν μέσα δε βρήκαν κανένα.
Η κατακόμβη του Αγίου συνδέεται άμεσα με τη Δευτέρα της Λαμπρής , όπου οι κάτοικοι των δυο κοινοτήτων συγκεντρώνονται στο λόφο της κατακόμβης για να προσκυνήσουν. Στα πιο παλιά χρόνια η μέρα του Αγίου Ευτυχίου κατείχε το δικό της τελετουργικό χαρακτήρα, αφού όλοι οι κάτοικοι άπλωναν τα διάφορα εδέσματα στο ανοιξιάτικο τοπίο της Νήσου, με την πανοραμική θέα προς τα δυο χωριά και γλεντούσαν αγαπημένα. Μάλιστα το φαγοπότι άρχιζε με λαμπριάτικους ψαλμούς από τους καλοφωνάρηδες και ακολουθούσε το τσούγκρισμα των αυγών, ανάμιχτο με γέλια και πειράγματα για την επικράτηση του νικητή.
Δυστυχώς το έθιμο αυτό έχει ατονήσει στις μέρες μας και αντικαταστάθηκε με ένα απλό προσκύνημα και ένα άχρωμο πανηγύρι της σύγχρονης καταναλωτικής κοινωνίας, που δεσπόζει δυστυχώς σ’ όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας.
Πηγή http://www.perachorio-nissou.org.cy/el/page/sights
Photos 7/4/2016 by George Konstantinou
See also
No comments:
Post a Comment