See also
Κείμενο, φωτογραφίες και βίντεο του Γιώργου Κωνσταντίνου
Οι σαύρες ανήκουν στα ερπετά και σε ολόκληρο τον πλανήτη συναντούμε πέρα από 6.000 διαφορετικά είδη. Τις συναντούμε σε όλο τον κόσμο εκτός από την ανταρτική.
Στην Κύπρο συναντούμε 22 διαφορετικά είδη ερπετών εκ των οποίων τα 8 είναι φίδια, τα 3 είναι χελώνες και τα 11 είναι σαύρες. Και τα 11 είδη σαυρών που συναντούμε στον τόπο μας είναι εντελώς ακίνδυνες για τον άνθρωπο και τις συναντούμε, από το υψόμετρο της θάλασσας μέχρι τις ψηλότερες κορυφές του Τροόδους. Όλες οι σαύρες της Κύπρου είναι προστατευόμενες από τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα ΙΙI), αλλά και από κυπριακές νομοθεσίες.
Από το περιβάλλον
Όλες οι σαύρες είναι ενεργές από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο λόγω του ότι όλα τα ερπετά είναι ψυχρόαιμα, δηλαδή δεν έχουν δική τους θερμοκρασία σώματος, όπως τα θηλαστικά ή τα πουλιά και παίρνουν τη θερμότητά τους από το περιβάλλον το οποίο τους χρειάζεται για να είναι ενεργά. Τον χειμώνα πέφτουν σε χειμερία νάρκη. Στην Κύπρο λόγω όμως του ήπιου χειμώνα που έχουμε μπορούμε να συναντήσουμε σαύρες ακόμα και στην καρδιά του χειμώνα όταν έχει ηλιόλουστη μέρα και μπορούμε να τις δούμε να λιάζονται πάνω σε πέτρες απορροφώντας τη θερμότητα του χειμωνιάτικου ηλίου.
Οι σαύρες είναι πολύ ωφέλιμες για τη γεωργία, καθώς ένα μεγάλο μέρος της διατροφής τους αποτελείται από έντομα που προκαλούν ανυπολόγιστες ζημιές στον άνθρωπο, όπως οι ακρίδες και κρατούν τις ισορροπίες της φύσης. Όλες σχεδόν οι σαύρες ζευγαρώνουν τέλος της άνοιξης, αρχές καλοκαιριού και γεννούν τα αβγά τους στα μέσα του καλοκαιριού τα οποία εκκολάπτονται το φθινόπωρο. Μόνο ο χαμαιλέοντας γεννά το φθινόπωρο και τα αβγά του εκκολάπτονται τον επόμενο χρόνο την άνοιξη. Όλες οι σαύρες που έχουμε στην Κύπρο γεννούν αβγά χρώματος άσπρου, εκτός από μια που γεννά ζωντανά μικρά και είναι ο Chalcides ocellatus (βυζάστρα). Ο τρόπος που εναποθέτουν τα αβγά τους παραλλάσσει από είδος σε είδος, μερικά είδη όπως οι μισιαροί εναποθέτουν τα αβγά τους σε σχισμές στη γη, σε τρύπες, κάτω από πέτρες και άλλα αντικείμενα. Άλλα είδη όπως ο κουρκουτάς και ο χαμαιλέοντας θάβουν τα αβγά τους στο έδαφος.
Οι σαύρες ανήκουν στα ερπετά και σε ολόκληρο τον πλανήτη συναντούμε πέρα από 6.000 διαφορετικά είδη. Τις συναντούμε σε όλο τον κόσμο εκτός από την ανταρτική.
Στην Κύπρο συναντούμε 22 διαφορετικά είδη ερπετών εκ των οποίων τα 8 είναι φίδια, τα 3 είναι χελώνες και τα 11 είναι σαύρες. Και τα 11 είδη σαυρών που συναντούμε στον τόπο μας είναι εντελώς ακίνδυνες για τον άνθρωπο και τις συναντούμε, από το υψόμετρο της θάλασσας μέχρι τις ψηλότερες κορυφές του Τροόδους. Όλες οι σαύρες της Κύπρου είναι προστατευόμενες από τη Σύμβαση της Βέρνης (Παράρτημα ΙΙI), αλλά και από κυπριακές νομοθεσίες.
Από το περιβάλλον
Όλες οι σαύρες είναι ενεργές από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο λόγω του ότι όλα τα ερπετά είναι ψυχρόαιμα, δηλαδή δεν έχουν δική τους θερμοκρασία σώματος, όπως τα θηλαστικά ή τα πουλιά και παίρνουν τη θερμότητά τους από το περιβάλλον το οποίο τους χρειάζεται για να είναι ενεργά. Τον χειμώνα πέφτουν σε χειμερία νάρκη. Στην Κύπρο λόγω όμως του ήπιου χειμώνα που έχουμε μπορούμε να συναντήσουμε σαύρες ακόμα και στην καρδιά του χειμώνα όταν έχει ηλιόλουστη μέρα και μπορούμε να τις δούμε να λιάζονται πάνω σε πέτρες απορροφώντας τη θερμότητα του χειμωνιάτικου ηλίου.
Οι σαύρες είναι πολύ ωφέλιμες για τη γεωργία, καθώς ένα μεγάλο μέρος της διατροφής τους αποτελείται από έντομα που προκαλούν ανυπολόγιστες ζημιές στον άνθρωπο, όπως οι ακρίδες και κρατούν τις ισορροπίες της φύσης. Όλες σχεδόν οι σαύρες ζευγαρώνουν τέλος της άνοιξης, αρχές καλοκαιριού και γεννούν τα αβγά τους στα μέσα του καλοκαιριού τα οποία εκκολάπτονται το φθινόπωρο. Μόνο ο χαμαιλέοντας γεννά το φθινόπωρο και τα αβγά του εκκολάπτονται τον επόμενο χρόνο την άνοιξη. Όλες οι σαύρες που έχουμε στην Κύπρο γεννούν αβγά χρώματος άσπρου, εκτός από μια που γεννά ζωντανά μικρά και είναι ο Chalcides ocellatus (βυζάστρα). Ο τρόπος που εναποθέτουν τα αβγά τους παραλλάσσει από είδος σε είδος, μερικά είδη όπως οι μισιαροί εναποθέτουν τα αβγά τους σε σχισμές στη γη, σε τρύπες, κάτω από πέτρες και άλλα αντικείμενα. Άλλα είδη όπως ο κουρκουτάς και ο χαμαιλέοντας θάβουν τα αβγά τους στο έδαφος.
Μερικά είδη γεννούν αβγά με τσόφλι όπως και τα πουλιά, ενώ άλλα είδη όπως ο χαμαιλέοντας και ο κουρκουτάς δεν γεννούν αβγά με τσόφλι, αλλά μόνο με μεμβράνη όπως και τα φίδια. Τα αβγά δεν επωάζονται από τους γονείς όπως τα πουλιά αλλά εκκολάπτονται από τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Μετά τη γέννηση των αβγών η μητέρα συνεχίζει τον δρόμο της και δεν έχει πλέον καμία επαφή με τα αβγά και τα μικρά. Τα μικρά μετά την εκκόλαψη είναι ικανά να επιβιώνουν και να τρέφονται μόνα τους.
Mόνο στην Κύπρο
Μερικά είδη όπως οι μισιαροί, η βυζάστρα και ο ευμήκης είναι νυκτόβια είδη και δραστηριοποιούνται τη νύχτα αλλά κάποτε μπορούμε να τα δούμε και τη μέρα. Μπορούμε να δούμε τους μισιαρούς να κυνηγούν τα βράδια κοντά σε φώτα τα οποία προσελκύουν ιπτάμενα έντομα, κυρίως νυχτοπεταλούδες.
Ο ευμήκης αποτελεί τη μεγαλύτερη αλλά και πιο σπάνια σαύρα από όλες τις σαύρες που έχουμε στην Κύπρο και μπορεί να φτάσει σε μήκος μέχρι και 50 πόντους.
Η Troodos Lizard - Phoenicolacerta troodica - Σαύρα του Τροόδους αποτελεί ενδημικό είδος της Κύπρου, δηλαδή υπάρχει μόνο στην Κύπρο και πουθενά αλλού στον κόσμο. Ονομάζεται σαύρα του Τροόδους από όπου πήρε και το όνομά της, αλλά τη συναντούμε παντού σε ολόκληρη την Κύπρο.
Ο χαμαιλέοντας έχει την ικανότητα να αλλάζει χρώμα ανάλογα με τον περιβάλλον του για σκοπούς καμουφλάζ, επίσης χρώμα αλλάζει και όταν αλλάζει η διάθεσή του. Αυτή είναι η μόνη του άμυνα προς τους θηρευτές του, καθώς είναι η πιο αργή σαύρα που έχουμε και δεν μπορεί να τρέξει γρήγορα.
Όλες οι σαύρες τρέφονται με έντομα, αράχνες, ενώ μερικά είδη τρέφονται και με μικρά σαλιγκάρια και με διάφορα φυτικά είδη. Μερικά είδη τρέφονται και με άλλα είδη σαυρών, αλλά παρουσιάζουν και κανιβαλισμό δηλαδή τρώνε και σαύρες του δικού τους είδους όπως η σαύρα του Τροόδους.
Μερικά είδη όπως οι μισιαροί όταν κυνηγιόνται από θηρευτές, όπως φίδια, μπορούν να αποκόψουν την ουρά τους για να γλυτώσουν, συγκεκριμένα αποκόπτουν την ουρά τους και η ουρά αν και κομμένη συνεχίζει να κινείται αποσπώντας την προσοχή του θηρευτή και έτσι δίνεται η ευκαιρία στη σαύρα να ξεφύγει. Όλες σχεδόν οι σαύρες έχουν αναγέννηση και η κομμένη ουρά τους μεγαλώνει ξανά.
Ο αβλέφαρος και η βυζάστρα έχουν πάρα πολύ μικρά ατροφικά πόδια και οι κινήσεις τους μοιάζουν περισσότερο με φίδι, έτσι πολλοί όταν τις δουν τις περνούν για μικρά φίδια και πανικοβάλλονται.
Τα 11 είδη σαυρών που συναντούμε στην Κύπρο είναι:
Budak's snake-eyed skink - Ablepharus budaki Αβλέφαρος
Bridled mabuya- Trachylepis vittata Μαμπούγια η ταινιωτή
Common chameleon or Mediterranean chameleon (Chamaeleo chamaeleon) Χαμαιλέων
Kotschy's gecko - Mediodactylus kotschyi Μισιαρός
Mediterranean house gecko - Hemidactylus turcicus Μισιαρός
Ocellated skink - Chalcides ocellatus – Βυζάστρα
Schneider's skink - Eumeces schneideri - Ευμήκης ο στικτός
Schreiber's fringe-fingered lizard - Acanthodactylus schreiberi - Ακανθοδάκτυλος - Αμμόσαυρα
Sling Tailed Agama - Stellagama stellio Κουρκουτάς
Snake-eyed lizard - Ophisops elegans – Αλιζαύρα
Troodos Lizard - Phoenicolacerta troodica - Σαύρα του Τροόδους.
Οι εχθροί που αντιμετωπίζουν οι σαύρες είναι τα αρπαχτικά πουλιά, τα φίδια, οι αλεπούδες, οι σκαντζόχοιροι, οι γάτες και φυσικά ο άνθρωπος με διάφορες ενέργειες, όπως οι ψεκασμοί, οι οποίοι έχουν αποτέλεσμα την έλλειψη τροφής των ζώων αυτών καθώς και η καταστροφή των βιοτόπων. Επίσης οι άνθρωποι συνήθως όπου τις δουν τις σκοτώνουν διότι πιστεύουν διάφορους ανυπόστατους μύθους που κυκλοφορούν. Ένας μύθος που κυκλοφορεί λέει ότι ο χαμαιλέοντας δαγκώνει τις μύτες και αν σου δαγκώσει τη μύτη για να σε αφήσει πρέπει να ανέβει ο γάιδαρος πάνω στον φούρνο, δηλαδή ποτέ και για αυτό τον χαμαιλέοντα τον λένε και δακανομούτα. Ένας άλλος μύθος λέει ότι ο ευμήκης και η βυζάστρα πάνε τη νύχτα στις μάντρες και πίνουν γάλα βυζαίνοντας τα αιγοπρόβατα εξ ου και το όνομα βυζάστρα. Όλοι αυτοί οι γελοίοι μύθοι που αφορούν όχι μόνο τις σαύρες άλλα και άλλα πολλά είδη του τόπου μας, κυκλοφορούν από γενιά σε γενιά και πραγματικά οι άνθρωποι τους πιστεύουν και σκοτώνουν τα ζώα. Στην ουσία όλοι αυτοί οι μύθοι δρουν εναντίον της βιοποικιλότητας του τόπου μας.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Ο Γιώργος Κωνσταντίνου γεννήθηκε το 1960 στη Λευκωσία και είναι φυσιοδίφης ερευνητής της κυπριακής βιοποικιλότητας. Φωτογράφος και κινηματογραφιστής αγρίας ζωής και πρόεδρος του συνδέσμου προστασίας φυσικής κληρονομίας και βιοποικιλότητας της Κύπρου. Με ακούραστη δράση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσον αφορά το περιβάλλον και την βιοποικιλότητα του τόπου μας.
No comments:
Post a Comment