Αυτή την περίοδο, που είναι αποδημητική και τα κοπάδια των πτηνών αφήνουν την Ευρώπη για να αποφύγουν τον χειμώνα, διαχειμάζοντας στην Κύπρο ή κάνοντας έναν μικρό σταθμό, εκτός από τους κυνηγούς, τρέχουν στην ύπαιθρο να συναντήσουν τα πουλιά και οι πτηνοπαρατηρητές – φωτογράφοι πτηνών. Οι δεύτεροι για την ομορφιά τους, διαθέτοντας με υπομονή ώρες ατέλειωτες γι’ αυτό το «κυνήγι», το οποίο αποκτά νόημα όταν τελικά εξασφαλίζουν έστω και μία φωτογραφία από έναν «τυχαίο επισκέπτη», δηλαδή ένα σπάνιο πτηνό από τους «επισκέπτες» της Κύπρου. «Αν δεν έχεις πάθος, δεν μπορείς να περιμένεις. Άμα έχεις πάθος νιώθεις εκείνη την αγωνία να τα δεις και σου δίνει δύναμη να μείνεις ώρες ατέλειωτες εκεί», λέει χαρακτηριστικά στον «Φ» ο Γιώργος Κωνσταντίνου, ο οποίος μόλις «πέσει σύρμα» για την άφιξη ενός σπάνιου πουλιού, τρέχει σε οποιοδήποτε μέρος της Κύπρου για να το απαθανατίσει με τον φακό του.
.
.
Μάλιστα αυτή την περίοδο, ο γνωστός φυσιοδίφης και πρόεδρος του Συνδέσμου Προστασίας Φυσικής Κληρονομιάς και Βιοποικιλότητας της Κύπρου ολοκληρώνει το δίτομο βιβλίο του με τίτλο «Τα πουλιά της Κύπρου», του οποίου ο κάθε τόμος θα αποτελείται από 500 περίπου σελίδες, με χιλιάδες φωτογραφίες και περιγραφές του για όλα σχεδόν τα πουλιά που έχουν καταγραφεί στην Κύπρο. Είναι οι κόποι μιας ζωής, φωτογραφίες και γνώσεις παρατήρησης – καταγραφής, σημειώνει, ενώ πολύ πρόθυμα μάς δίνει για τις ανάγκες του ρεπορτάζ μία γεύση από την ενασχόλησή του με την πτηνοπαρατήρηση – φωτογράφηση πουλιών, και συγκεκριμένα για τα περίπου 210 αποδημητικά και τους «τυχαίους επισκέπτες».
.
Σύμφωνα με τον φυσιοδίφη, σε ολόκληρο τον πλανήτη έχουν καταγραφεί περίπου 10.000 διαφορετικά είδη πουλιών. Στην Κύπρο έχουν καταγραφεί (μαζί με τα αποδημητικά) περίπου 410 είδη πουλιών, και αυτός ο αριθμός αυξάνεται κάθε χρόνο με νέες καταγραφές. Συγκεκριμένα από τα 410 είδη πουλιών τα 54 είναι μόνιμοι κάτοικοι της Κύπρου, τα 210 αποδημητικά, τα οποία συναντάμε τις εποχές της αποδημίας, που είναι το φθινόπωρο και η άνοιξη, και τα υπόλοιπα αποτελούν σπάνια είδη για την Κύπρο και θεωρούνται «τυχαίοι επισκέπτες».
.
.Χρειάζεται πάθος
«Εάν δεν διαθέτεις πάθος για τον κόσμο των πτηνών δεν μπορείς να επιδοθείς σε αυτήν την ενασχόληση», τονίζει ο Γιώργος Κωνσταντίνου, διότι απαιτούνται χρόνος, κόπος, υπομονή και χρήμα. Διαβεβαιώνει ότι στην κοινότητα των πτηνοπαρατηρητών και φωτογράφων πτηνών της Κύπρου υπάρχει συνεργασία για αλληλοενημέρωση σχετικά με την άφιξη κάποιου ξεχωριστού, ως προς την σπανιότητα να επισκέπτεται την Κύπρο, πτηνού. «Μόλις ‘πέσει σύρμα’ - συνήθως στις ομάδες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης - για κάποιο σπάνιο πουλί σε συγκεκριμένη περιοχή, τρέχουμε να το φωτογραφίσουμε, όσο μακριά κι αν είναι αυτό», αναφέρει χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας ότι από αυτό το σημείο ξεκινούν τα δύσκολα, γιατί όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά. Τυχαίνει να φτάνουν στο σημείο της πληροφόρησης και να περιμένουν ώρες ατέλειωτες, γεμάτες κούραση και ταλαιπωρία, μέχρι να κατορθώσουν να εντοπίσουν το πτηνό ή τα πτηνά.
«Αν δεν έχεις πάθος, δεν μπορείς να περιμένεις. Άμα έχεις πάθος νιώθεις εκείνη την αγωνία να τα δεις κι αυτό σου δίνει δύναμη να μείνεις ώρες ατέλειωτες εκεί», τονίζει. Άλλες φορές μπορεί να σταθούν τυχεροί και με το που φτάσουν στο σημείο να «πετύχουν» το πουλί μπροστά τους – αλλά εδώ υπάρχουν περιπτώσεις που τους «επιτρέπει» να βγάλουν μία-δυο φωτογραφίες και μετά να εξαφανιστεί, γι’ αυτό πρέπει να ενεργούν γρήγορα. Αντιθέτως, συμβαίνει να επιστρέφουν στα σπίτια τους άπραγοι, γεμάτοι απογοήτευση. Ακόμα να επισκεφτούν το σημείο ξανά και ξανά, με την ελπίδα να απαθανατίσουν το πτηνό… «Στο τέλος η επιβράβευση είναι να γυρίσεις στο σπίτι σου και να έχεις ωραίες φωτογραφίες και βίντεο του πουλιού που συνάντησες για πρώτη φορά στη ζωή σου», καταλήγει ο φυσιοδίφης.
.
.
«Πρόκειται για σπάνια πουλιά τις περισσότερες φορές, τα οποία έχεις την ευκαιρία να συναντήσεις για μοναδική φορά στη ζωή σου. Έχω στο αρχείο μου φωτογραφίες από πάρα πολλά πουλιά που είδα μια φορά στη ζωή μου» εξηγεί αναφέροντας ορισμένα παραδείγματα: «Όπως ο Ερωδιός των μαγκροβίων (Butorides striata), ο οποίος το 2014 ήρθε και έμεινε λίγες μέρες στο Ζακάκι Λεμεσού, ο ερημοκόρακας (Brown-necked raven - Corvus ruficollis), ο οποίος αναφέρθηκε το 2016 στο Κάβο Γκρέκο και το ασιατικό μαυροκιρκίνεζο (Falco amurensis) την ίδια χρονιά στην Αγία Βαρβάρα Πάφου. Υπάρχουν πάρα πολλά πουλιά για τα οποία υπάρχουν μέχρι σήμερα μία ή δύο αναφορές παρουσίας τους στην Κύπρο, και αν ισχύει το δεύτερο, το μεταξύ τους διάστημα μπορεί να είναι 10 – 20 χρόνια».
.
.
.Εχθρός των πουλιών ο άνθρωπος
«Εχθρός των πουλιών αυτών είναι όπως πάντα ο άνθρωπος», τονίζει ο φυσιοδίφης. «Γίνεται καταστροφή των βιοτόπων τους, αρπαγή αυγών από συλλέκτες, αρπαγή νεοσσών και θανάτωση από ασυνείδητους κυνηγούς. Στην Κύπρο είναι πολύ συχνό το φαινόμενο κυνηγοί να πυροβολούν αυτά τα υπέροχα πουλιά και να ανευρίσκονται σκοτωμένα ή τραυματισμένα από σκάγια. Κίνδυνος σοβαρός είναι και η λαθροθηρία, καθώς στα ξόβεργα και τα δίχτυα παγιδεύονται σημαντικοί αριθμοί αποδημητικών πουλιών, πολλές φορές σπάνιων», προσθέτει. «Αντιμετωπίζουν βέβαια κι άλλους κινδύνους τα μεταναστευτικά πουλιά, όπως οι καταιγίδες και οι τυφώνες, αλλά αυτά είναι φυσικά φαινόμενα και δεν τα απειλούν στον ίδιο βαθμό με τον άνθρωπο».
.
.
.ΣΚΟΤΩΝΟΝΤΑΣ ΤΗ ΦΥΣΗ…
«Πολύ παλιά δυστυχώς υπήρξα κυνηγός, σκοτώνοντας τα πτηνά, αυτά τα υπέροχα πλάσματα, και σήμερα αντιλαμβάνομαι πόσο μεγάλο λάθος έκανα ‘σκοτώνοντας’ την ίδια τη φύση. Πιστεύω ότι έχω επανορθώσει, καθώς στο πέρασμα χρόνων έπεισα αρκετούς κυνηγούς να σταματήσουν αυτό το δήθεν άθλημα και να γίνουν φωτογράφοι και παρατηρητές πτηνών, σώζοντας έτσι εκατοντάδες πουλιά. Επίσης, με την ακούραστη μου περιβαλλοντική δράση πιστεύω ότι έχω βάλει κι εγώ το δικό μου λιθαράκι στη μάθηση και ευαισθητοποίηση του κόσμου, όσον αφορά τη θαυμαστή και σπάνια βιοποικιλότητα του τόπου μας. Πιστέψτε με, η απόλαυση είναι πολύ μεγάλη, να επιστρέφεις στο σπίτι από μιαν εξόρμηση, φέρνοντας μαζί σου υπέροχες φωτογραφίες και βίντεο πουλιών, αντί σκοτωμένα, άψυχα πτηνά. Ελπίζω και εύχομαι αυτό το παράδειγμα να το ακολουθήσουν και άλλοι κυνηγοί…»
.
.
.Τρία πανέμορφα πουλιά – Με λοφίο, κηλίδες και… «μουστάκια»
«Σε κάθε είδος μεταναστευτικού πουλιού μπορείς να εντοπίσεις τη δική του ξεχωριστή ιδιότητα. Πολλά διακρίνονται για το πολύ γρήγορο πέταγμα, άλλα για τις κυνηγετικές ή αλιευτικές τους ικανότητες, ειδικά για το πώς συλλαμβάνουν έντομα στον αέρα ή ψάρια στη θάλασσα. Άλλα μεταναστεύουν διανύοντας στο ταξίδι τους απίστευτα μεγάλες αποστάσεις και άλλα διακρίνονται για το υπέροχό τους κελάηδημα», λέει ο Γιώργος Κωνσταντίνου.
Όσον αφορά το στοιχείο της ομορφιάς, το οποίο ως φωτογράφος της άγριας ζωής τον γοητεύει ιδιαίτερα, έχει να πει ότι το κάθε είδος πουλιού έχει τη δική του ξεχωριστή ομορφιά. Διαθέτουν απίστευτη ποικιλία χρωμάτων και σχεδίων στο φτέρωμα, με αποτέλεσμα μάλιστα την προσέλκυση κάθε χρόνο στην Κύπρο πολλών ξένων πτηνοπαρατηρητών και φωτογράφων άγριων πουλιών. «Κυνηγούν» τη μεγάλη ποικιλία πουλιών που συναντάμε στον τόπο μας, κυρίως τις εποχές της αποδημίας τους, και εδώ ο φυσιοδίφης δράττεται της ευκαιρίας για να καλέσει την Kυπριακή Πολιτεία να εστιάσει στην προώθηση και του πτηνοτουρισμού, ο οποίος, όπως τονίζει, μπορεί να προσελκύσει ποιοτικό τουρισμό.
Σημειώνει ότι από όλα τα πουλιά που έχει συναντήσει στις εξορμήσεις του, ορισμένα κατέχουν για τον ίδιο ξεχωριστή θέση, λόγω της απίστευτής τους ομορφιάς, και τρία από αυτά είναι αποδημητικά:
>Ο τσαλαπετεινός ή πουπούξιος (Hoopoe – Upupa epops) αποτελεί είδος που συναντάται συχνά στον τόπο μας, δηλαδή είναι κοινό. Έρχεται την άνοιξη για να φωλιάσει, τρέφεται με κάμπιες και μεγαλόσωμα έντομα και είναι πολύ ωφέλιμο πουλί, καθώς ένα μεγάλο μέρος της διατροφής του αποτελείται από το έντομο κολοκυθάς που προκαλεί μεγάλες καταστροφές στις καλλιέργειες. Τρέφεται επίσης και με την κάμπια του πεύκου, τη γνωστή πιτυοκάμπη (κάμπια νυχτοπεταλούδας) που είναι ένας από τους σημαντικότερους εχθρούς της πεύκης. Ο πουπούξιος φωλιάζει σε τρύπες, που συναντάς σε όχθες, ερείπια, κουφάλες δέντρων ακόμα και στο έδαφος. Το είδος αυτό αν και αυστηρά προστατευόμενο πολύ συχνά πέφτει θύμα ασυνείδητων κυνηγών.
.
.>Το ψαρόνι (European Starling – Sturnus vulgaris) είναι πολύ κοινό είδος για τον τόπο μας. Τρέφεται με έντομα, σκουλήκια, ελιές και φρούτα. Μετακινείται συνήθως σε μεγάλα κοπάδια αναζητώντας τροφή και νερό. Στην Κύπρο το συναντάμε κοντά σε φάρμες να τρέφεται με έντομα και σκουλήκια που βρίσκει σε κοπριές ζώων. Τον χειμώνα κουρνιάζει κατά χιλιάδες στα δέντρα των πάρκων που βρίσκονται κοντά στην πλατεία Ελευθερίας.
.
.Εντυπωσιακό είναι το πέταγμα αυτών των πουλιών καθώς πετούν σε σμήνη κατά χιλιάδες, κάνοντας μανούβρες στον ουρανό, δημιουργώντας απίστευτα σχήματα και σχέδια και που μοιάζουν σαν ένα τεράστιο μαύρο σύννεφο που απλώνεται και διπλώνεται. Δεν αναπαράγεται στον τόπο μας.
.
.Τα πουλιά αυτά έχουν την ικανότητα να μιμούνται εξαιρετικά τα κελαηδήματα άλλων πουλιών. Επειδή τα πουλιά αυτά έχουν το συνήθειο να μετακινούνται σε κοπάδια και πολλές φορές σε χαμηλό ύψος, αποδεκατίζονται από κυνηγούς, που με μόνο μια ντουφεκιά σκοτώνουν δεκάδες.
>Ο μουστακαλής (Bearded Reedling – Panurus biarmicus) είναι σπάνιο είδος για τον τόπο μας, με πολύ λίγες αναφορές. Ζει, τρέφεται και αναπαράγεται αποκλειστικά σε καλαμιώνες και άλλη πυκνή βλάστηση, σε όχθες συστημάτων γλυκού ή υφάλμυρου νερού, κυρίως σε λίμνες και έλη.
.
.Στο είδος εμφανίζεται φυλετικός διμορφισμός, το αρσενικό δηλαδή είναι πολύ διαφορετικό από το θηλυκό, όσον αφορά τους χρωματισμούς του πτερώματος, με το αρσενικό να υπερτερεί σε ομορφιά από το θηλυκό. Πρόκειται για αεικίνητο πουλί που κινείται συνεχώς σε καλάμια και πυκνή υδρόβια βλάστηση αναζητώντας την τροφή του που αποτελείται κυρίως από έντομα. Δεν αναπαράγεται στον τόπο μας.
.
.
Όταν μεταναστεύουν οι αετοί - Εντυπώσεις από τον ψαραετό
Από τον μαγικό κόσμο των πουλιών, οι αετοί είναι από τα πιο μεγαλόπρεπα και δυνατά πτηνά και τους συναντάμε σε όλες τις ηπείρους του πλανήτη. Σύμφωνα με τον Γιώργο Κωνσταντίνου, στην Κύπρο μπορούμε να δούμε συνήθως πέντε είδη αετών, τα τέσσερα από αυτά είναι αποδημητικά και τα εντοπίζουμε κατά τις περιόδους αποδημίας των πουλιών (φθινόπωρο και άνοιξη). Μένουν στην Κύπρο μερικές μέρες και μετά συνεχίζουν το ταξίδι τους. Το γνωστό σε πολλούς περτικοσιάχινο ή σπιζαετός είναι ο μόνιμος κάτοικος της Κύπρου και αναπαράγεται εδώ.
Τα είδη αποδημητικών αετών που συναντάμε στην Κύπρο είναι ο κραυγαετός (Lesser spotted eagle - Clanga pomarina), ο σταυραετός – γερακαετός (Booted Eagle - Hieraaetus pennatus), ο φιδαετός (Short-toed snake eagle - Circaetus gallicus) και ο ψαραετός (Osprey - Pandion haliaetus).
.
.Εδώ ο Γιώργος Κωνσταντίνου μοιράζεται μαζί μας τις εντυπώσεις του από ψαραετούς που συνάντησε σε φράγματα και λίμνες της Κύπρου:
«Πετά κάνοντας κύκλους πάνω από τη λίμνη και μόλις εντοπίσει τη λεία του κάνει μια εντυπωσιακή πτώση μέσα στο νερό πιάνοντας το θήραμά του. Έχω δει αρκετές φορές αυτή τη βύθιση και πραγματικά είναι ένα απίστευτο θέαμα. Κυνηγάει συνήθως ψάρια μικρού και μεσαίου μεγέθους, ενώ τα είδη είναι ποικίλα και εξαρτώνται από την περιοχή κυνηγιού και την αφθονία του κάθε είδους. Λίγο πριν ακουμπήσει το νερό επιμηκύνει τα πόδια του προς τα εμπρός, ώστε να είναι αυτά τα πρώτα που θα μπουν μέσα και λυγίζει τις φτερούγες του προς τα πίσω. Μόλις τα δάχτυλα ακουμπήσουν το ψάρι και το συλλάβουν, ξαναπαίρνει ύψος με δυνατά χτυπήματα των φτερούγων. Κατά την πτήση κρατάει το ψάρι και με τα δύο πόδια, βάζοντας το ένα μπροστά από το άλλο. Η κατανάλωση γίνεται με τον ψαραετό να κάθεται σε κάποιο στήριγμα και πάντα να τρώει πρώτα το κεφάλι.
.
.
.
»Η επιτυχία του στο κυνήγι κυμαίνεται στο 50% αλλά επηρεάζεται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες της περιοχής. Φτιάχνει τη φωλιά του σε απρόσιτα μέρη, όπως απότομους βράχους, μικρά νησάκια σε λίμνες και σε πασσάλους που εξέχουν από το νερό. Γεννά δυο μέχρι τέσσερα αυγά.
.
.
»Δεν αναπαράγεται στον τόπο μας. Αγαπημένος του υγροβιότοπος στην Κύπρο αποτελεί το φράγμα της Άχνας κατά τις περιόδους αποδημίας. Να αναφέρω ότι στο φράγμα της Άχνας το κυνήγι απαγορεύεται αλλά παρ’ όλα αυτά βρέθηκε κάποτε ένας ψαραετός νεκρός από σκάγια λαθροκυνηγού».
.
.
*Για τα αποδημητικά, αλλά και τα ενδημικά, πτηνά της Κύπρου μπορείτε να βρείτε ντοκιμαντέρ, φωτογραφίες και κείμενα του Γιώργου Κωνσταντίνου στην ιστοσελίδα του Συνδέσμου Προστασίας Φυσικής Κληρονομιάς και Βιοποικιλότητας της Κύπρου biodiversitycyprus.blogspot.com.cy και στην Ομάδα στο Facebook Birds of Cyprus - Πουλιά της Κύπρου. Επίσης στο κανάλι του στο youtube George konstantinou.
No comments:
Post a Comment