Η Παναγία Αγγελόκτιστη είναι βυζαντινός ναός ο οποίος βρίσκεται στο χωριό Κίτι, στην Κύπρο, περίπου 12 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά από τη σύγχρονη Λάρνακα. Ο σημερινός ναός κτίστηκε κατά τον 11ο αιώνα στη θέση παλαιοχριστιανικής βασιλικής και χαρακτηρίζεται από το παλαιοχριστιανικό ψηφιδωτό που σώζεται στην κόγχη του. Η Παναγία Αγγελόκτιστη προτάθηκε για ένταξη στα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO το 2015 και προς το παρόν ανήκει στον ενδεικτικό κατάλογο των υποψήφιων μνημείων.
Παλαιοχριστιανική περίοδος
Η αρχική κατασκευή, των παλαιοχριστιανικών χρόνων, ήταν ξυλόστεγη βασιλική, όπως όλες οι άλλες βασιλικές τότε στην Κύπρο. Η βασιλική πιθανότατα χτίστηκε τον 5ο αιώνα αν και το μωσαϊκό στην αψίδα χρονολογείται στον 6ο αιώνα. Το νησί της Κύπρου ήταν μέρος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας για περισσότερα από 100 χρόνια σε αυτό το σημείο.
Όπως πολλές κυπριακές βασιλικές, η βασιλική στο Κίτι καταστράφηκε τον 7ο ή 8ο αιώνα. Μερικοί ιστορικοί επισήμαναν ότι αυτή η καταστροφή συμπίπτει με πολλές αραβικές επιδρομές στην περιοχή καθώς η Βυζαντινή Αυτοκρατορία αγωνίστηκε να διατηρήσει τον έλεγχο στην περιφέρειά της. Άλλοι ιστορικοί έχουν σημειώσει ότι οι εκκλησίες ήταν ξύλινες κατασκευές και φωτιζόμενες από λυχνάρια λαδιού, τα οποία συχνά γίνονταν πηγές φωτιάς. Η αψίδα και το περίφημο μωσαϊκό της Παναγίας της Αγγελοκτίστης επέζησαν από την καταστροφή και ενσωματώθηκαν στην εκκλησία που χτίστηκε αργότερα πάνω από τα θεμέλια της βασιλικής. Η αψίδα, το μωσαϊκό και η εκκλησία υπάρχουν ακόμη σήμερα. Ο Merrillees σημειώνει ότι «το 688-9 ο χαλίφης Αμπντούλ Μαλίκ υπέγραψε συμφωνία με τον Ιουστινιανό Β΄ στην οποία η Κύπροςέγινε ουδέτερο έδαφος λόγω της ουδέτερης κατάστασής της, η Κύπρος δεν επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από την Εικονομαχία».
Υπάρχει διαφωνία μεταξύ των ιστορικών κατά πόσον η ενσωμάτωση των υπολειμμάτων της βασιλικής στη νέα κατασκευή έγινε διότι επέτρεψε στη νέα εκκλησία να χτιστεί πιο γρήγορα ή εάν η συμπερίληψη της παλαιότερης κατασκευής θα ήταν πιο δύσκολη και απαιτητική στην οικοδόμηση μιας νέας εκκλησίας και έγινε μόνο επειδή τα παλαιότερα λείψανα ήταν σημαντικά για τη γύρω κοινότητα.
11ος αιώνας
Η νέα εκκλησία χτίστηκε μεταξύ των μέσων του 11ου και των αρχών του 12ου αιώνα, μετά την αποκατάσταση της βυζαντινής κυριαρχίας στην Κύπρο το 965. Τον 11ο και 12ο αιώνα συγκεκριμένα έλαβε χώρα η ανοικοδόμηση παρεκκλησιών και εκκλησιών από τους βυζαντινούς κυβερνήτες της Κύπρου και άλλους αξιωματούχους. Η τρουλαία εκκλησία στο Κίτι ήταν σταυροειδής, χτισμένη πάνω από τα ερείπια της κατεστραμμένης βασιλικής. Ο Megaw σημειώνει ότι και στο μικρό τρουλαίο ναό της Παναγίας της Κύρας στα Λιβάδια της Κύπρου έχει ενσωματωθεί η κόγχη από παλαιότερο ναό. Η ενσωμάτωση των θεμελίων της βασιλικής σήμαινε ότι η εκκλησία είχε επίμηκες κεντρικό τμήμα.
Μια μικρή ανασκαφή του υπογείου το 1959 οδήγησε στην ανακάλυψη ενός αριθμού τάφων που είχαν χτιστεί στα παλαιότερα θεμέλια της εκκλησίας, υποδηλώνοντας ότι η παλαιοχριστιανική βασιλική είχε χρησιμεύσει ως νεκροταφείο πριν από την κατασκευή της μεσοβυζαντινής εκκλησίας. Αυτή η ανασκαφή παρείχε επίσης στοιχεία ότι «η σημερινή εκκλησία στο Κίτι είχε δύο προηγούμενες φάσεις κατασκευής. Η εκκλησία κατασκευάστηκε από τοιχοποιία, όπως η Παναγία Κυρά, η οποία επίσης ξαναχτίστηκε για να περιλαμβάνει τα ερείπια παλαιότερης βασιλικής και χριστιανικού μωσαϊκού.. Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Photos Kiti 23/8/2023 by George Konstantinou
No comments:
Post a Comment