See also
Ο Ιερός Ναός της Παναγίας στο χωριό Λύση Αμμοχώστου - Panagias Churche at Lysi Village - Cyprus
Σύληση και διάσωση Βυζαντινής Κληρονομιάς. Η περίπτωση του Αγίου Ευφημιανού Λύσης
Αποσπάσματα από μελέτη
του Χριστόδουλου Χριστοδούλου
Βυζαντινολόγου
Οι Λυσιώτες και το Σώμα Προσκόπων Κύπρου ανήγειραν από κοινού στον Κόρνο, ένα εξωκλήσι αφιερωμένο στον Άγιο Ευφημιανό, με πρότυπο το ομώνυμο συλημένο βυζαντινό εξωκλήσι στη Λύση.
Το όλο οικοδόμημα – εξωκλήσι και εκθεσιακός χώρος, εκτός από τη λατρευτική του χρήση προσφέρεται για εκδηλώσεις Μνήμης και για καταγγελία της σύλησης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Η περίπτωση της σύλησης του Αγίου Ευφημιανού, όπου ολόκληρος ο ναός ξεγυμνώθηκε με την ανοχή του ψευδοκράτους και η περιπέτεια των τοιχογραφιών του, που τελικά διασώθηκαν, αποκαταστάθηκαν, συντηρήθηκαν και σήμερα ως ενιαίο σύνολο στεγάζοντας σε ομοίωμα του εξωκλησιού στο Μουσείο Μένιλ στο Τέξας Αμερικής, προσφέρεται για προβολή και αποδεικτικά καταγγέλλει την προσπάθεια των Τούρκων να αλλοιώσουν την πολιτιστική ταυτότητα της κατεχόμενης Κύπρου.
Εκτίθεται διαχρονικά η ιστορία της Χριστιανικής Λύσης με τα πολλά εξωκλήσια και τις πλούσιες παραδόσεις, ο βίος και ο κατατρεγμός του Αγίου, που πρόσφυγας από την Παλαιστίνη καταφεύγει στην Κύπρο και συνασκητεύει με τους Οσίους Ιωνά και Κενδέα για να γίνουν σήμερα οδηγοί και προστάτες των εκτοπισμένων στο μακρύ δρόμο της Επιστροφής.
Εκεί στο χώρο που ασκήτεψε, σύμφωνα με την παράδοση, κτίστηκε μικρή εκκλησία με τρούλο, αφιερωμένη σύμφωνα με την αναθηματική επιγραφή στον Άγιο Θεμονιανό, που οι Λυσιώτες τον ονομάζουν και Ευφημιανό, Φηνιανό, Φημιανό.
Η Εκκλησία ήταν ολόκληρη τοιχογραφημένη. Οι περισσότερες τοιχογραφίες είχαν καταστραφεί, εκτός από τις τοιχογραφίες του τρούλου και του τεταρτοσφαιρίου της αψίδας που σώζονταν σε πολύ καλή κατάσταση. Το 1973 συντηρήθηκαν από το ειδικό συνεργείο του Τμήματος Αρχαιοτήτων.
Στο κέντρο του τρούλου μέσα σε κύκλο ήταν ζωγραφισμένος ο Παντοκράτορας. Γύρω από Αυτόν, υπήρχε ζώνη στην οποία ήταν ζωγραφισμένη η Δέηση. Δεξιά και αριστερά, δηλαδή, από την Ετοιμασία του Θρόνου, που περιβάλλεται από φωτεινή δόξα, εικονίζεται η Θεοτόκος και ο Πρόδρομος δεόμενοι, ακολουθούμενοι από δεόμενους αγγέλους. Στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας εικονιζόταν η Θεοτόκος όρθια με τα χέρια υψωμένα σε δέηση και το Χριστό μέσα σε στηθάριο, μπροστά στο στήθος της, στο γνωστό τύπο της Βλαχερνίτισσας ανάμεσα στους αρχάγγελους Μιχαήλ και Γαβριήλ. Η αναθηματική επιγραφή που σωζόταν στο κάτω μέρος καθώς και οι συλλειτουργούντες Ιεράρχες στον ημικύλινδρο της κόγχης, έχουν καταστραφεί από τους Τούρκους.Το 1980 Τούρκοι αρχαιοκάπηλοι με όλη την άνεση, σε μια περιοχή που θεωρείται στρατιωτική, αφαίρεσαν τις τοιχογραφίες του θόλου και της αψίδας κομματιάζοντας τις σε 38 τεμάχια. Τις πακέταραν σε ισάριθμα κιβώτια, πήραν πλαστά χαρτιά ότι προέρχονταν από την Ανατολία της Τουρκίας και … εξήξαν πολιτισμό στο Μόναχο.
Το 1983 ένας ανώνυμος «τζέντλεμαν» (!) πλησίασε τον έμπορο τέχνης του Λονδίνου, Γιάννη Πετσόπουλο και του και του γνωστοποίησε την ύπαρξη τοιχογραφιών από ένα «εγκαταλελειμμένο ξωκλήσι» στην Ανατολία. Ενθουσιασμένος από τις φωτογραφίες που είδε, ο Πετσόπουλος ειδοποίησε τους πελάτες του Ντομινίκ ντε Μένιλ στην Αμερική και Βάλτερ Χόπς στο Παρίσι. Ο Πετσόπουλος τους έδειξε τις φωτογραφίες κι εκείνοι έμειναν έκθαμβοι. Επρόκειτο πράγματι για βυζαντινά αριστουργήματα. Το ίδρυμα Μένιλ έστειλε τότε τον εκπρόσωπό του Μπέρτραντ Νταβεζάκ να πάει με τον Πετσόπουλο στο Μόναχο να δουν τις τοιχογραφίες. Με απόλυτη μυστικότητα εξέτασαν το εμπόρευμα και αμέσως αντιλήφθηκαν ότι κάτι τέτοιο δεν μπορούσε να προέρχεται από την Ανατολία. Αυτό κίνησε τις υποψίες στους Μένιλ και Χοπς. Με τη βοήθεια του Πετσόπουλου άρχισαν να ψάχνουν εντατικά αλλά διακριτικά, για την πραγματική ταυτότητα των τοιχογραφιών.
Σε δύο μήνες ένα γράμμα από την Κυπριακή Πρεσβεία της Ουάσιγκτον πληροφορούσε τους δικηγόρους ότι οι τοιχογραφίες είχαν αφαιρεθεί λίγο μετά την Τουρκική εισβολή από το εκκλησάκι του Αγίου Θεμονιανού κοντά στη Λύση. Μετά από μια συντονισμένη συνεργασία του ιδρύματος Μένιλ, του Βάσου Καραγιώργη, τότε διευθυντή του τμήματος Αρχαιοτήτων και της Αρχιεπισκοπής Κύπρου εξασφαλίστηκαν οι εικόνες έναντι του ποσού των 900,000 δολαρίων από τον Τούρκο λαθρέμπορο. Το ίδρυμα θα κρατούσε τις εικόνες για 15 χρόνια. Στη συνέχεια θα πρέπει να τις παραδώσει στην Αρχιεπισκοπή Κύπρου.
Η διαδικασία αναστήλωσης των τοιχογραφιών ανατέθηκε στο Βρετανικό Οίκο Όβε Αρούπ και σε δύο άλλους ειδικούς και κράτησε τρία χρόνια. Οι τοιχογραφίες ξαναβρήκαν τη ζωντάνια και τη μεγαλοπρέπειά τους. Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στο Ίδρυμα Μένιλ στο Χιούστον του Τέξας στην Αμερική όπου τις εξέθεσαν μόνιμα σε ειδικό παρεκκλήσι. Το ίδρυμα δικαιούται να εισπράττει ένα λογικό ποσό σαν δικαίωμα εισόδου ενώ η Ελληνορθόδοξος κοινότητα θα μπορεί να χρησιμοποιεί το εκκλησάκι για τις Θρησκευτικές της ανάγκες.
Η περιπέτεια των αγιογραφιών του Αγίου Ευφημιανού χάρις στους σωστούς χειρισμούς είχε αίσια κατάληξη. Ας μη λησμονούμε ότι οι εκκλησίες μας στα κατεχόμενα έχουν σχεδόν όλες βεβηλωθεί ή συληθεί. Πολλές μετατράπηκαν σε τζαμιά, άλλες σε κέντρα διασκεδάσεων, στάβλους και κινηματοθέατρα. Ιερές εικόνες, τοιχογραφίες και εκκλησιαστικά κειμήλια καταπατήθηκαν. Όσα γλίτωσαν από την καταστροφή πήραν το δρόμο του ξενιτεμού για να πουληθούν στις ξένες αγορές. Πηγή http://www2.cytanet.com.cy/demoslysis/Agiosefimianos/Agiosefimianos.htm
Εκκλησάκι του Αγίου Ευφημιανού. Κτίστηκε κοντά σε χώρο που παραχωρήθηκε στους προσκόπους για εκπαίδευση μέσα στο δάσος κοντά στον δρόμο Λευκωσίας Λεμεσού. Είναι ένα πανέμορφο αρχιτεκτονικό αριστούργημα και κτίστηκε από τους Λυσιώτες που συγκεντρώνονται εκεί μια φορά τον χρόνο για συνεστίαση.
Πηγή http://gym-ag-varvara-lef.schools.ac.cy/Sxoleio/Kornos.html
Photos 18/9/2016 by George Konstantinou
See also
No comments:
Post a Comment