See also
Κείμενο, φωτογραφίες και βίντεο του Γιώργου Κωνσταντίνου
Στην Κύπρο συναντάμε 22 διαφορετικά είδη ερπετών. 11 είδη σαυρών, δύο είδη θαλάσσιων χελωνών, μία χελώνα γλυκού νερού και οκτώ είδη φιδιών.
Τα φίδια τα συναντάμε από το υψόμετρο της θάλασσας μέχρι τις ψηλότερες κορυφές του Τροόδους.
Από τα οκτώ είδη φιδιών της Κύπρου τα τρία είναι δηλητηριώδη αλλά μόνο το ένα είναι επικίνδυνο για τον άνθρωπο, η φίνα.
Τους μήνες Απρίλιο και Μάιο τα φίδια είναι πιο ενεργά από όλους τους άλλους μήνες διότι ξυπνούν από τη χειμερία νάρκη αναζητώντας τροφή και ζευγάρωμα. Επίσης η ήπια θερμοκρασία των μηνών αυτών τα βοηθά να κυκλοφορούν περισσότερες ώρες, ενώ τους μήνες με πολύ ψηλές θερμοκρασίες τα φίδια κυκλοφορούν νωρίς το πρωί και αργά το απόγευμα.
Εάν συναντήσουμε κάποιο φίδι στους αγρούς δεν χρειάζεται να το σκοτώσουμε ή να πανικοβληθούμε. Το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να απομακρυνθούμε και να το αφήσουμε στην ησυχία του. Όλα τα φίδια δεν επιτίθενται στον άνθρωπο εκτός εάν νιώσουν ότι απειλείται η ζωή τους. Για να σε δαγκώσουν πρέπει να τα πιάσεις, να τα πατήσεις κατά λάθος ή να τα πλησιάσεις πολύ. Για προστασία από δαγκώματα καλό είναι όταν βρισκόμαστε στους αγρούς να φορούμε ψηλές μπότες και να προσέχουμε πού πατάμε. Όταν κάποιος πλησιάσει πολύ ένα φίδι αυτό παίρνει αμυντική στάση βγάζοντας ένα σύριγμα προειδοποιώντας σε να μην πλησιάσεις άλλο. Συνήθως όμως τα φίδια με τη θέα ενός ανθρώπου τρέπονται σε φυγή. Εάν μας δαγκώσει κάποιο φίδι και δεν ξέρουμε αν είναι δηλητηριώδης μπορούμε να κοιτάξουμε το σημείο του δαγκώματος, εάν το φίδι είναι μη δηλητηριώδης στο μέρος του δαγκώματος θα αφήσει μια κοκκινίλα σε σχήμα ρολογιού και το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να απολυμάνουμε το μέρος του δαγκώματος. Εάν το φίδι που μας δάγκωσε είναι δηλητηριώδης, δηλαδή φίνα, θα δούμε στο σημείο του δαγκώματος μία ή δύο μικρές τρύπες. Σε περίπτωση δαγκώματος από φίνα δεν πανικοβαλλόμαστε και με ήρεμες κινήσεις για να μην δώσουμε την ευκαιρία στο δηλητήριο να κυκλοφορήσει στο αίμα, δένουμε το σημείο πάνω από το δάγκωμα όχι πολύ σφικτά για να μην προκαλέσουμε προβλήματα κυκλοφορίας και πάμε στο κοντινότερο νοσοκομείο. Σε όποιο σημείο της Κύπρου και να βρισκόμαστε έχουμε αρκετό χρόνο για να μεταβούμε στο κοντινότερο νοσοκομείο.
Σε περίπτωση που θα δούμε κάποιο φίδι στην αυλή μας ή ακόμα μέσα στο σπίτι μας δεν χρειάζεται πανικός, εάν το φίδι είναι μη δηλητηριώδης και το δούμε στην αυλή του σπιτιού μας αν το αγνοήσουμε θα φύγει από μόνο του. Τα φίδια που βρίσκονται σε κατοικημένες περιοχές μπαίνουν από αυλή σε αυλή αναζητώντας τροφή. Εάν το φίδι μπει μέσα στο σπίτι πρέπει να ειδοποιήσουμε την Πυροσβεστική Υπηρεσία η οποία έχει τα τηλέφωνα ιδιωτών που αναλαμβάνουν την απομάκρυνση των φιδιών. Τα φίδια σπάνια μπαίνουν μέσα στα σπίτια. Μπαίνουν κάποτε μέσα στα σπίτια σε περίπτωση ψηλών θερμοκρασιών αναζητώντας δροσιά ή όταν το φίδι φοβηθεί με τη θέα κάποιου ανθρώπου μπορεί όταν βρει πόρτα ανοικτή να μπει μέσα.
Για να αποτρέψουμε τα φίδια να μπαίνουν στις αυλές μας πρέπει να τις διατηρούμε καθαρές, δηλαδή να μην έχουμε άχρηστα πράγματα όπως στοίβες από πέτρες, ξύλα, χόρτα ή άλλα αντικείμενα όπου μπορούν να βρουν καταφύγιο τα ερπετά ή τα τρωκτικά. Επίσης όταν έχουμε υποστατικά με κοτόπουλα ή άλλα ζώα και πουλιά λόγω των τροφών προσελκύονται τρωκτικά που με τη σειρά τους προσελκύουν τα φίδια, επειδή τα τρωκτικά αποτελούν τροφή για τα φίδια.
Όλα τα φίδια της Κύπρου είναι προστατευόμενα από ευρωπαϊκές και κυπριακές νομοθεσίες, αλλά ο νόμος αυτός δεν εφαρμόζεται, αφού συχνά βλέπουμε στο διαδίκτυο πολλούς να ποζάρουν με σκοτωμένα φίδια (που οι ίδιοι σκότωσαν) σαν ήρωες χωρίς καμία συνέπεια.
Όλα τα ζωντανά έχουν τον σκοπό και τον ρόλο τους. Χωρίς τα φίδια θα γεμίζαμε τρωκτικά και οι ζημιές στον άνθρωπο θα ήταν ανυπολόγιστες.
Γενικά στην Κύπρο υπάρχει πολύ μεγάλη φοβία για τα φίδια με αποτέλεσμα να τα σκοτώνουν όπου τα συναντούν. Φυσικά για αυτό ευθύνονται πολλοί παράλογοι και αναληθείς μύθοι που κυκλοφορούν από γενιά σε γενιά.
Τα οκτώ είδη φιδιών που έχουμε στην Κύπρο είναι:
1. Macrovipera lebetina (blunt-nosed viper) φίνα-οχιά
Το μοναδικό επικίνδυνο για τον άνθρωπο.
Ευρεία εξάπλωση από τα παράλια μέχρι και τις ψηλότερες κορυφές του Τροόδους.
2. Malpolon insignitus (Geoffroy in Savigny, 1827) σαΐττα-σαπίτης
Οπισθόγλυφο -φέρει δηλητήριο στα πίσω δόντια- ακίνδυνο για τον άνθρωπο
Ευρεία εξάπλωση από τα παράλια μέχρι και τις ψηλότερες κορυφές του Τροόδους.
3. Cyprus Whip Snake - Hierophis cypriensis (Schätti, 1985) κυπριακό φίδι
Σε δασικές περιοχές του Τροόδους αλλά φαίνεται πως έχει πιο ευρεία εξάπλωση.
Ενδημικό είδος της Κύπρου. Δηλαδή ζει στην Κύπρο και πουθενά αλλού στον κόσμο.
4. Grass snake - Natrix natrix cypriaca (Linnaeus, 1758) νερόφιδο
Ενδημικό υποείδος της Κύπρου.
Είδος που απειλείται με εξαφάνιση, το συναντάμε στη λίμνη Παραλίμνιου και σε μια μικρή περιοχή στους πρόποδες του Τροόδους.
5. European cat snake (Telescopus fallax) (Fleischmann, 1831) ξυλόδροπης, αγιόφιδο
Οπισθόγλυφο -φέρει δηλητήριο στα πίσω δόντια- ακίνδυνο για τον άνθρωπο
Ευρεία εξάπλωση από τα παράλια μέχρι και τις ψηλότερες κορυφές του Τροόδους.
6 Black Whip Snake (Dolichophis jugularis) - θερκό-μαύρο φίδι
Ευρεία εξάπλωση από τα παράλια μέχρι και τις ψηλότερες κορυφές του Τροόδους.
7. Hemorrhois nummifer (Coin Snake ) (Reus, 1833) δρόπης
Ευρεία εξάπλωση από τα παράλια μέχρι και τις ψηλότερες κορυφές του Τροόδους.
8. Typhlops vermicularis (Merrem, 1799) τυφλίνος - ανήλιος
Τυφλό φίδι που ζει κάτω από πέτρες και το χώμα και τρέφεται με αβγά μυρμηγκιών.
Το συναντάμε κυρίως σε πεδινές περιοχές.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Ο Γιώργος Κωνσταντίνου γεννήθηκε το 1960 στη Λευκωσία και είναι φυσιοδίφης ερευνητής της κυπριακής βιοποικιλότητας. Φωτογράφος και κινηματογραφιστής αγρίας ζωής και πρόεδρος του συνδέσμου προστασίας φυσικής κληρονομίας και βιοποικιλότητας της Κύπρου. Με ακούραστη δράση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσον αφορά το περιβάλλον και την βιοποικιλότητα του τόπου μας.
